In zijn “Beknopte monografie over de Tiense straatnamen en uithangborden” (Brab. Folkl. nr. 191, sept. 1971) beschrijft oud-archivaris Paul Dewalhens op blz. 280 de Kasteelstraat als volgt. Het is de straat die loopt “van de Aarschotse steenweg naar Sint-Maartens-Vissenaken, tot de grens Tienen-Vissenaken, in de richting van het kasteel van familie Swinnen, nu familie Bergé”. In de Atlas der Buurtwegen (circa 1847) draagt deze straat het nummer 45. De naam Kasteelstraat is zeer jong en is het gevolg van een grappige schrijffout.

De oudste naam van de straat was Halweg. In het lijvig boek van de Armentafel of Liber mense sancti spiritus (1340) wordt een stuk land aangeduid, dat ligt inter viam dictam d’halwech et viam ducentem versus fenacum sancti martini. Vrij vertaald: “tussen de weg genoemd de Halweg en de weg leidende naar Sint-Maartens-Vissenaken”. Deze laatste is de huidige Vissenaaksestraat.

De Halweg begon iets buiten de Leuvensepoort (de huidige Aarschotsesteenweg was nog niet aangelegd). Op dat ogenblik kon men de stad verlaten langs de Leuvensepoort om naar Leuven te gaan, namelijk langs de huidige Breisemsestraat. Na de bouw van de Nieuwe Leuvensepoort werd de vroegere, vanaf 1715, de Oude Leuvensepoort genoemd.

Zo lees ik in 1449 dat een stuk grond gelegen was buyten die louener porte opten halwech en in 1577 buijten de Louenare porte op den haelwegh. De naam Halweg bleef in gebruik tot in de 17de eeuw. In 1681 ligt een stuk land opden pollepel regenooten den wegh naer den keesenwegh. Deze “Weg naar de Kaasweg” is dezelfde als de Halweg of de huidige Kasteelstraat. Het eerste lid Hal- kan verklaard worden als hal, uit Germaans halha, dit is een bocht of een uitloper van het hoogland. Links van de Aarschotsesteenweg ligt een hoogte van 70 meter, vroeger de Hoge Akker genoemd. Hendrick Withoff had in 1757 twee dachmaelen lants gelegen by den hoegen acker by die groenen straete. Bedoeld perceel heeft nu het kadasternummer A 43. De Groenstraat is een veldweg van de Breisemsestraat naar de Oude Aarschotsebaan, dwars over de Hoge Akker. Deze hoogte loopt oostwaarts zachtjes af, in de richting van de Kasteelstraat.

Van de 17de eeuw af duikt een nieuwe benaming op: in 1669 Den Cranen Bonsche wech, in 1711 die crabonsche baene en in 1792 den craijenbontschen wegh, enz. Door samenval van bon met baan werd de naam verkort tot Kraaienbaan. Door verkeerde lezing als Kaaibaan werd de naam in de 19de eeuw door een stadsambtenaar verkeerdelijk in het Frans vertaald als Chemin du Caillou. De vergissing is duidelijk. Kaai werd begrepen als het Tiense woord voor kei.

Op het einde van de vorige eeuw was echter een andere Keistraat ontstaan, namelijk in Grimde. De naam komt voor het eerst voor op de kaart van Pieret in 1897 als Rue du Caillou. In 1912 werd de verwarring tussen de Chemin du Caillou versus Rue du Caillou officieel opgeheven. Dit gebeurde niet door de naam Kraaistraat te herstellen, maar wel door deze straat een nieuwe benaming te geven. Zo lees ik in het stadsverslag van 1912 dat de Chemin des Cailloux in het vervolg zou heten: Rue du Château. In 1931 luidt de naam in het Nederlands Kasteelweg en vanaf 1940 Kasteelstraat. De Rue des Cailloux in Grimde werd circa 1930 vertaald als Keistraat.

Dr. P. Kempeneers.