Over de plaatsnamen van Kumtich bestaan weinig gedrukte bronnen. We hebben slechts de namen, geciteerd door A. Wauters in zijn Géographie et histoire des communes belges (Canton de Tirlemont, Cumptich), 1876, blz. 138-142. Wauters geeft echter van geen enkel toponiem de precieze ligging. Ook komen hierin veel onbetrouwbare schrijfwijzen voor. Wel had ik in 1987 al een “Cijnsboek” gepubliceerd van de abdis van Vrouwenpark (Rotselaar), als nummer 6 van de Oostbrabantse Historische Teksten. Hierin komen enkele plaatsnamen voor.
Dit gebrekkige materiaal noopte ons tot het opsporen van de namenschat in de oorspronkelijke bronnen. Het resultaat van deze studie verschijnt als Kumtichse Plaatsnamen, in twee delen, in het tijdschrift Naamkunde (Kath. Universiteit Leuven), jaargang 1993 en 1994. In onderhavig artikel zet ik enkele wetenswaardigheden over Kumtich in de kijker, gebaseerd op mijn Kumtichse Plaatsnamen.
Kumtich behoort tot het kanton Tienen, arrondissement Leuven, gelegen in de provincie Vlaams-Brabant. Het dorp grenst in het noorden aan Kerkom met het gehucht Bijvoorde en in het oosten aan Sint-Pieters-Vissenaken en Tienen. Oorbeek, Hoegaarden (met het gehucht Sint-Katrien-Houtem) en Meldert vormen de zuidgrens. Voor de fusie kende deze zuidgrens een grillig verloop. Hoegaarden drong met een inham het grondgebied van Kumtich binnen. Anderzijds bezat Kumtich nog een “laarsvormig” gebied tot diep in Hoegaarden, langs de grens met Oorbeek, tot aan de Waversesteenweg. Hoksem behoorde door deze grillige grens deels tot Hoegaarden en deels tot Kumtich. Na de fusie werd de E 40 de nieuwe zuidgrens (fig. 1).
Figuur 1: Kumtich voor de fusies met 7 sekties.
In het westen grenst Kumtich aan de gemeente Willebringen. Vertrijk wordt slechts met een smalle strook geraakt. Noordelijk hiervan grenst Kumtich aan Roosbeek met het gehucht Neer-Butsel.
Lange tijd bestond er betwisting over de grenzen van Kumtich. Op de kaarten van Naveau (1754-58) staan nog zulke betwiste gebieden aangeduid. Zo was perceel 59 van de Tiense Armentafel circa 1700 eene plecke lants, gelegen bij Danebroek met de opmerking en is questieus teghen thienen en cumpticht te weten waer onder gelegen is. Pas op 2 oktober 1815 volgde de definitieve indeling van Kumtich in 7 sekties. Sekties A en B liggen ten noorden van de Leuvensesteenweg. De andere sekties liggen ten zuiden hiervan.
Kumtich is nog steeds een agrarisch gebied, al is de bewoning wat uitgebreider dan in 1876. In gemeld jaar bestond het grondgebied uit 85,2 % landbouwgrond en 9,5 % weiden.
Dr. P. Kempeneers.