Technische fiche
Volgens de ordonnantie van Zijne Majesteit van 19 oktober 1789 moesten in Aarschot alle vuurwapens worden ingeleverd (Schepengriffies nr. 117, Rijksarchief Leuven). De vraag voor de inlevering van de wapens kwam in het begin van de Brabantse Omwenteling. Van der Mersch had immers nog geen slag geleverd nabij Turnhout op 13 december 1789.
De meeste inwoners kwamen met hun fusieck naar het Stadhuis op 13 december. Een fusiek is een geweer, nog bewaard in het woord fuselier, ‘soldaat bij de infanterie’. Secretaris G.J. Daels kweet zich voortreffelijk van zijn taak en stelde op 31 december 1789 zijn verslag op. Het is niet zo verbazingwekkend dat in Aarschot zoveel vuurwapens aanwezig waren, aldus prof. L. Van Buyten. Geweren waren in Aarschot heel normaal voor de “burgerlijke wacht”. Mogelijk waren er ook veel jachtgeweren tussen. In de tekst is het onderscheid niet gemaakt. De secretaris gebruikt overal het woord “fusieck”.
De lijst van inwoners met een vuurwapen is voor genealogen interessant. Veel namen zijn dezelfde als in de hondentelling van 1772 (SG 95).
Wijze van bewerking
De formule die de secretaris gebruikt, is meestal dezelfde. De inwoner geeft een geweer aan, waarop Daels kan schrijven dat deze het heeft afgegeven op het stadhuis. Ik geef een voorbeeld uit de vele: “jtem heeft Francis Rocule den ouden gedeclareert een fusieck ende het selve ingebracht op het stadhuijs”. In onderstaande lijst heb ik deze eindeloos herhaalde formule meestal weggelaten. Ik geef het lemma wel in zijn geheel weer, als er meer informatie in staat dan de declaratie en het afgeven van het wapen. Om het opzoeken van een naam te vergemakkelijken heb ik de lemma’s alfabetisch gerangschikt.
Aangifte van de vuurwapens
Lijste der vuerwapens gedeclareert binnen Aerschot ingevolge ordonnantie van Sijne Majesteijt de date 19 october 1789.
A
• Adr. Aerts een fusieck.
B
• Josephus Bastiaens een fusieck ende de quantiteijt van 22 pond poeder met het tonneken ende drij oncen fijn poeder met een pond kogels, het gene hij verkoopt in sijnen winkel ende heeft het fusieck ingebracht op het stadhuijs.
• Jtem heeft Guilliam Borrens door sijnen knecht gedeclareert een fusieck.
• De weduwe Jan Borrens twee fusieken van haere sonen.
• Petrus Brabants een fusieck – gelicht 22 xbris 1789.
C
• Den heere Cantor een fusieck.
• Peeter Carette een fusieck.
• Constantinus Henricus Charels een fusieck.
• Henricus Christiaens een fusieck ende eenen schijfstock met ontrent de twintig kogels; ende ook ontrent een halff vierendeel poeder.
• Joannes Christiaens twee fusieken.
• Jtem heeft Theodorius Christiaens door sijne dochter gedeclareert een fusieck ende het selve ingebracht op het stadhuijs; heeft ook gedeclareert drij pond poeder het gene hij verkoopt in sijnen winckel.
• Jtem heeft Ludovicus Clerens door Jan Bapt. Steenberghs gedeclareert een fusieck.
• Den heere Coole voortijdts Lieutenant ten dienste van sijne majesteijt een fusieck, twee holsterpistoolen ende een sack pistool met ontrent 1/4 poeder ende een pond hagel ende heeft deselve ingebracht op het stadhuijs behoudelijk het poeder ende den hagel. – gelicht de drij pistolen op 13 xber 1789 [alnoch gelicht een Fusieck door Deckers 28 xbris 1789].
D
• Den Doctoor Daels een fusieck.
• Eerst heeft den secretaris Daels gedeclareert twee fusieken, eenen schijfstock ende twee pistoolen met vremde sloten, ontrent de acht schuiten poeder ende tusschen de twee a drij pond hagel ende heeft de fusieken, schijfstock ende pistoolen ingebracht op het stadhuijs. – gelicht 13 xber 1789.
• Jtem heeft Joannes Deckers sloetmaeker van stiele gedeclareert drij fusieken, de gene hij in huijs hadde om te repareren.
• Jan de Coker twee fusieken – gelicht 8 anni (= januari) 1790
• Jtem heeft Ludovicus De Drijver door sijnen sone gedeclareert een fusieck ende eenen schijfstock.
• Petrus Josephus De Drijver een fusieck.
• Francis de Kinder een fusieck.
• Francis de Meijer door sijnen sone gedeclareert een fusieck – gelight 14 xbris 1789.
• Mevrouwe de Mesemacre vier fusieken en twee sack pistoolen – gelicht 13 xbris 1789 sonder pistolen.
• Henricus De Preter een fusieck.
• Peeter de Velaer Shertogen Dienaer een fusieck.
• Jtem heeft Josephus Devolder ten naeme van de P.P. [= Paters] Beggaerden gedeclareert een fusieck.
• Jtem heeft Jacobus de Vrind slotmaeker van stile gedeclareert twee schijfstocken en een fusieck hem competerende, ende drij fusieken (met een stock) en twee sackpistoolen, de gene in sijnen winckel sijn gebracht om te repareren ende heeft alle de selve ingebracht op het stadhuijs.
• Guilliam Devroij een fusieck – gelicht 15 xbris 1789.
• Jan Bapt. De Wit een fusieck.
• Adriaen Dillen een fusieck.
• Arnoldus Dillen een fusiek.
• Josephus Dillen een holsterpistool en een sack pistool.
• Peeter Dumonseau een fusieck – gelight 14 xbris 1789.
F
• Jan Francot eenen schijfstock.
G
• De weduwe Gomme door haeren sone een fusieck – gelicht 28 xbris.
H
• De weduwe Peeter Hoijlaerts door haeren sone een fusieck.
• De weduwe Jacobus Huveneers door haeren knecht eenen schijfstock.
• Den schepenen Huveneers een fusieck ende een mosquet [= geweer met pan en lont].
IJ
• Jtem heeft de meestersse der infirmerije van den Beggijnhove door den hovenier gedeclareert een fusieck ende het selve ingebracht op het stadhuijs – gelight 14 xbris 1789.
• Peeter Jacobs een fusieck.
• Josephus Janssens een fusieck.
K
• Jan Kindermans een fusieck ende eenige schuiten poeder en hagel en 10 a 12 kogels.
L
• Den notaris Le Corbesier twee fusieken ende eenen schijfstock competerende St Anthonis Gilde ende ontrent een half vierendeel poeder met eenigen haegel, ende heeft de fusieken ende schijfstock ingebracht op het stadhuijs.
• Joannes Leijssens den jongen een fusieck ende een schijfstock.
• Jan Baptist Luijten een fusieck.
• Ludovicus Luijten een fusieck.
M
• Jtem heeft Carolus Mattheus gedeclareert door sijnen sone eenen schijfstock.
• Den heere meijer twee fusieken.
• Walterus Merckx eenen schijfstock ende acht kogels ende heeft den schijfstock ingebracht op het stadhuijs.
• Jtem heeft Peeter Mertens door den sone van Dominicus Vander Beken gedeclareert een fusieck – gelicht Janni (= januari) 1790.
• Joseph Meulemans den ouden een fusieck.
• Jtem heeft Joannes Motties gedeclareert door sijnen sone eenen schijfstock.
N
• Guilliam Noppen ontrent de ses pond poeder het gene hij verkoopt in sijnen winckel.
O
• Den schepenen C. Owerckx een fusieck.
• Jtem heeft de vrouwe van Hend. Owerckx gedeclareert een fusieck sonder slot.
• Den schepenen Henricus Owerckx een fusieck.
P
• Den heere Persij een fusieck.
• Joseph Persij door sijnen knecht een fusieck.
• Jtem heeft den heere Plebaen door sijnen knecht gedeclareert een fusiek.
R
• De vrouw van Albertus Rocule een fusieck.
• Jtem heeft Francis Rocule den jongen door sijne schoonsuster gedeclareert een fusieck.
• Francis Rocule den ouden een fusieck.
• Jtem heeft den Doctor Rosaer door sijnen sone gedeclareert een fusieck en twee sack pistoolen.
S
• Joannes Bapt. Soons een fusieck.
• De weduwe Staes het fusieck van haeren sone.
• Jtem heeft Anthoon Stas door sijnen sone gedeclareert een fusieck.
• Adriaen Stevens een fusieck.
• Jan Stevens door sijnen sone twee holster pistoolen.
• Jan Storms eenen schijfstock.
T
• Joseph Taverniers een fusieck.
• Henricus Dominicus Tielemans een fusieck.
• Jtem heeft Hend. Tuerlincx door sijnen sone gedeclareert een fusieck.
V
• Joannes Van Adorp een fusieck.
• Jan Frans Van Aenvanck een fusieck.
• Joannes Van Aenvanck een fusieck.
• Joannes Van Cantelbeeck een fusieck.
• Den procureur Van Cantelbeeck een fusieck ende ontrent een half vierendeel poeder ende ontrent 1 1/2 pond saet, ende heeft het fusieck ingebracht op het stadhuijs.
• Den schepenen Van Cantelbeeck een fusieck met een once poeder ende drij kogels ende ontrent een halff pond saet ende eenige posten ende heeft het fusieck ingebracht op het stadhuijs.
• Jacobus Van de Cauter een fusiek.
• Den Borgemeester Van den Broeck een fusieck; heeft ook gedeclareert een vierendeel poeder.
• Jtem heeft Peeter Vanden eijnde door sijne huijsvrouwe gedeclareert een fusieck.
• Eustaecius Vander Beken een fusieck.
• Den secretaris Van der Beken een fusieck.
• Jtem heeft den heere Grave Van der Noot Baron van Schoonhoven etc. gedeclareert op sijn kasteel van Schoonhoven twee fusieken met een derde onlangs geborsten tot exercitie van sijne jachte met ontrent een pond poeder. [In de rand staat niet “gelicht 13 xber 1789”].
• Den heere Can. Van der Zeijpen twee fusieken.
• Cornelis Van de Velde een fusieck.
• Joannes Vandevelde een fusieck.
• Den schepenen Van Gansen eenen schijfstock ende een holterpistool [lees: holster-].
• Jtem heeft Henricus Van Haesendonk door sijn meijsen gedeclareert een fusieck.
• Gregorius Van Hove tusschen de twee a drij ponden poeder, het gene hij verkoopt in sijnen winckel.
• Jtem heeft den notaris Van Ophem gedeclareert een fusieck met ontrent twee ponden poeder ende ontrent het selve gewicht zaet met een dosijn kogels, ende heeft het fusieck ingebracht op het stadhuijs.
• De weduwe Guilliam Van Passel een fusieck.
• Jan B. Van Roij eenen schijfstock.
• Jtem heeft Henricus van Wesenbeeck woonende in Vluijkens Leij gedeclareert een fusieck ende ontrent vier a vijff scheuten poeder en loodt met seven ofte acht clijne cogels, ende heeft het fusieck ingebracht op het stadthuijs.
• Vincent Verhaegen een fusieck.
• Albert Vermeiren een mosquet ende eenen schijfstock.
• Peeter Verschueren een fusieck – gelicht 30 xbris 1789.
• Francis Vervoort een fusieck.
• De weduwe Jan Vervoort door haeren sone een fusieck – gelicht 23 xbris 1789.
• Peeter Vijvermans een fusieck.
• Ludovicus Vrolijckx een fusieck – gelicht 26 xbris 1789.
• Ludovicus Vrolijckx ontrent de dertig pond poeder het gene hij verkoopt in sijnen winckel.
W
• Jtem heeft Peeter Wuijts door sijne suster gedeclareert een fusieck.
Aldus gedeclareert ende innegebracht ten stadhuijse binnen Aerschot den eenendertigsten xbris 1700 negenentagentig coram D.D. [= Domini] Van Leemputte meijer, Charels et Vanden Broeck Borgemeesters, H. Owerckx, Huveneers, C. Owerckx, Van Gansen et Van Cantelbeeck schepenen.
[getekend] G.J. Daels secretaris.
Depost ten selven dage.
Aldus werden in december 1789 op het Stadhuis ingeleverd: 104 fusieken, 16 pistolen, 2 mosketten en 16 schijfstokken.