Zoeken naar de geschiedenis van een stuk land of huis

Bij de beschrijving van de plaatsnamen van een gemeente begint Paul Kempeneers gewoonlijk met het opstellen van een Historische Atlas. Zoals bekend verdeelde de landmeter na 1800 een gemeente in secties. Laar bij Landen is een kleine gemeente en bestaat uit één sectie A. Tienen is een grotere gemeente en werd verdeeld in secties A tot F voor het grondgebied rond de stad en sectie G en H voor de stad zelf.

De Atlas van Kempeneers bestaat uit 2 delen: een thesaurus en een atlas. De thesaurus bestaat uit een opsomming van alle percelen van de secties, met de oppervlakte en de aard van het perceel (huis, hof, weide, land, …), alsmede van de eigenaars. Als basis gebruikte hij vooral de gegevens in de Atlas der Buurtwegen (1841-1845) en de legger bij de kaart van P.C. Popp (rond 1860). Deze basis vulde hij aan met gegevens uit andere bronnen, zoals het kaartenboek van de Parkabdij (1655), de Tiense Armentafel (1669), de figuratieve kaart van landmeter P.L.L. Gens (voor de gemeente Boutersem en Roosbeek), enz.

Een voorbeeld uit sectie B in Zoutleeuw:

B 120: 1,20 (= 1 a 20 ca). Huis. In 1865 B 120a: 4,35. Huis. Hier stond het Wit Paard. – 1842 Dotermont, Engelina, winkelierster; 1865 Torsin, Augustinus, landbouwer (a).

B 155: 2,20. Huis. (Bij Popp verkeerd D 155). Dit is het hoekhuis naast het Stadhuis, eertijds de Rode Leeuw. Afgebroken in 1880. – 1796 Michel van Overstraeten, bakker; 1865 Vanoverstraeten, Theodorus en Elisabeth, bakkers.

Een voorbeeld uit sectie A in Sint-Margriet-Houtem:

A 215d: 4,10. Boomgaard. – 1845 Holsbeek, Joseph, journalier à Stock; 1865 Holsbeek, Franciscus, Maria Philomena en Maria Constantia, Houtem (d).

Als een perceel verdeeld werd, voegde men er zogenaamde “exponenten” aan toe. In bovenstaand voorbeeld werd A 215c het nieuwe nummer van het huis en A 215d voor de boomgaard, A 215e voor de tuin en A 215f voor het overgebleven akkerland. De oorspronkelijke nummers van voor 1830 bleven meestal bewaard tot heden, zodat het eenvoudig is om de geschiedenis van een stuk land of een huis op te zoeken.

Lees verder onder de afbeelding.

Het tweede deel noemt Kempeneers een Atlas. Deze bestaat uit een reeks plattegronden. Gewoonlijk brengt hij het hele grondgebied in kaart. Uiteraard zijn de kaarten een momentopname. Een gemeente is immers onderhevig aan veranderingen, die door het kadaster worden opgetekend. Bij de kaarten horen ook overzichten van de gemeente met zijn oude grenzen, en van de vroegere wegen en voetpaden. Omdat de mensen zich thans anders verplaatsen dan vroeger, namelijk met fiets, brommer of auto, raakten veel voetpaden in verval. Het ligt aan de gemeenteraad om de verdwenen voetpaden officieel af te schaffen. De kaarten staan in het boek over de gemeente, maar niet de gegevens van de thesaurus. Omdat sommige vorsers meer over bepaalde percelen of huizen willen weten, heeft Kempeneers thans 33 Historische Atlassen in boekvorm, formaat 23 x 15 cm,  uitgegeven.

U kunt het boek bestellen via Amazon (klik op de desbetreffende link hieronder). U kunt het ook na afspraak afhalen bij de auteur [via mail: paul (punt) kempeneers (apenstaart) skynet (punt) be] of gesigneerd laten verzenden via onderstaand formulier (let wel, dan komen er verzendkosten bij).

HISTORISCHE ATLASSEN

1. Aarschot, 160 blz., 14,- euro.

2. Attenhoven, 153 blz., 9,50.

3. Attenrode-Wever, 77 blz., 7,-.

4. Binkom, 122 blz., 9,-.

5. Boutersem, 93 blz., 8,-.

6. Budingen, 133 blz., 9,-.

7. Bunsbeek, 165 blz., 10,-.

8. Glabbeek-Zuurbemde, 95 blz., 8,-.

9. Goetsenhoven, 189 blz., 11,-.

10. Helen-Bos, 67 blz., 7,-.

11. Kapellen, 73 blz., 7,-.

12. Kerkom, 117 blz., 9,-.

13. Kumtich, 185 blz., 11,-.

14. Landen, 247 blz., 13,-.

15. Langdorp, 269 blz., 12,-.

16. Oorbeek, 49 blz., 6,-.

17. Oplinter, 143 blz., 9,-.

18-19. Orsmaal-Gussenhoven en Melkwezer, 124 blz., 9,-.

20. Sint-Margriet-Houtem, 67 blz., 7,-.

21. Tienen, 703 blz., 28,-.

22. Vertrijk, 99 blz., 9,-.

23. Vissenaken, 125 blz., 9,50.

24. Zoutleeuw, 141 blz., 9,-.

25. Meensel en Kiezegem, 101 blz., 8,50.

26. Meldert, 129 blz., 9,50.

27. Willebringen (en Honsem), 81 blz., 8,-.

28. Wommersom, 97 blz., 8,-.

29. Outgaarden, 95 blz., 8,-.

30. Neerlinter, Drieslinter en Ransberg, 189 blz., 11,-.

31. Waasmont, 101 blz., 8,-.

32. Ezemaal, 69 blz., 7,-.

33. Laar, 81 blz., 7,-.