In een aflevering van Blokken kwam een mevrouw spelen met de eigenaardige familienaam Landen. Ze kende zelf niet veel meer mensen dan familieleden met deze naam. Ben Crabbé was natuurlijk gefascineerd en vroeg “aan de jury” naar de betekenis. De jury antwoordde: komt van de plaatsnaam Landen (kleine stad in Vlaams-Brabant). De familienaam Landen is dus een herkomstnaam. Zo noteert Frans Debrabandere het in zijn bekend Woordenboek van de Familienamen in België en Noord-Frankrijk, grondig herzien in 2003. Als oudste vindplaats citeert hij uit de thesis van wijlen licentiaat Camille Baert uit 1946: 1321 Johannis de Landenne, uit Heilissem, en 1370 Belle van Landen, uit Tienen. Baert noteerde persoonsnamen uit de 14de eeuw zoals die talrijk voorkomen in de documenten van de Tiense Armentafel.

Hoeveel mensen de naam Landen nu dragen, kunnen we opzoeken bij Ann Marynissen en haar echtgenoot Paul Bijnens op het internet onder familienaam.be. Je ziet onmiddellijk een kaart van België. Onderaan tik je de naam Landen en klik: op de kaart staan alle plaatsen gekleurd waar de naam Landen als familienaam voorkomt. Bovendien vind je het totaal bij 2 data: 1998 en 2008. Met de muis kun je zo aflezen hoeveel mensen met de naam Landen in een gemeente voorkwamen. Zo vinden we in 1998 slechts 10 personen met de naam Landen: 4 in Antwerpen, 2 in Schoten, 3 in Brussel en 1 in Spa. Tien jaar later is er één Landen bijgekomen: er zijn er dan 6 in Schoten, 4 in Brussel en 1 in Spa, totaal 11.

Herkomstnamen worden echter meestal voorafgegaan door het voorzetsel Van. Zoeken we bij Marynissen verder. Tik je de naam Van Landen in, dan is er geen resultaat. Wel met Vanlanden in één woord. In 1998 vinden we 45 plaatsen met deze naam: Antwerpen 1, Middelkerke 2, Brussel 4, Zaventem 3, Kraainem 2, Herk-de-Stad 6, Hasselt 1, Geetbets 2, Nieuwerkerken 6, Sint-Truiden 5, Wellen 1, Ans 4, Luik 2, Seraing 1, Braine-le-Château 1, Braine-L’Alleud 2, Nijvel 1 en Courcelles 1.  Tien jaar later zijn er nog slechts 25 met de naam Vanlanden.

Talrijker zijn de herkomstnamen die verwijzen naar grotere steden dan Landen zoals Leuven (met de oude variant Loven) Tienen (voorheen geschreven Thienen), Sint-Truiden (variant Sint-Truijen), Brussel (met varianten Vanbrussel, Van Brussel, Van Brusselt, Vanbrusselt, Vanbrusselen).

Vanthienen in één woord levert in 1998 341 personen op en in 2008 317. Los van elkaar geschreven Van Thienen brengt ons  440 personen aan in 1998 en 412 in 2008.

Paul Kempeneers, 17 november 2021.