1. De kerk van Weerde (1580)
Technische fiche
In het kerkarchief van Vlaams-Brabant nr. 10.734 (RA Leuven) vinden wij een interessante tekst over de verdwenen kerk van Weerde. Mede dank zij deze tekst kon ik in mijn “Zoektocht” voldoende aanwijzingen geven over de exacte ligging van de kerk. Zie over deze kerk: P. Kempeneers, “Aarschot. Plaatsnamen en hun geschiedenis“, Tienen, 2009.
Tekst
Memorie vande kercke van Weerde gestaen opde Donckt bij het huijs tot schoenhoue 1580.
Jtem is te weeten dat bij de ouders de selue kercke altyt es gehouden geweest (1) ouer honderden jaeren plach te wesen een generael prochie kercke van desen quarthiere, soe van Arsschot Rillaer Langdorp, ende daernaer noch alleene lange is geweest die prochie kercke vanden doirppe van Langdorp, soe dat die pastorie, byde selue kercke placht te staen, gelegen die plaetsse daernoch is gelegen in zyne vervallen grechten, ende soe ick vande ouders insonders van mynen heer vader zaliger somwijlen hebbe verstaen, soe hadde het goetshuijs van sinte geetruyden zeer veel innecomens doer de selue kercke, de wijn thienden, graen thienden, als van andere renten ende goeden.
Dan alsoe daernaer ter begeerten vanden doirppe van Langdorp, een prochie kercke is gestelt ende gemaeckt by die gemeijnte, voerder int dorp van Langdorp, is tselue geschiet, met seker contract tussen den voirschreuen goetshuyse ende de gemeynte daeraff gemaeckt, dwelck mits den laps vanden tijde (2) my is onbekent, dan heb mynen heer vader hoiren seggen, dat het dorp van Langdorp, tselue contract, oyck plaegen te hebben (3), maer daernaer verdonckert by eenen pastoor genaempt … [niet ingevuld] alsoe dat nu tegenwoirdich, soe ick verstaen daeraff nyemant kennisse en heeft.
In wat manijeren, oft op wat conditie tselue soude moegen geschiet wesen, dan is mij wel kennelyck datmen inde selue kercke alle sondaege ende heijlige daegen plach misse te doen, tot gerieffe vanden huijse van schoonhouen ende andere gemeijnte tot haterbeecke opde motte ende daer ontrint wonende, oyck mede van die van Langdorp, die gelieffden aldaer te comen, welcke missen ick dickwils heb gehoirt, ende oyck wel verstaen datmen, soude behoiren ter weecken inde selue kercke drie missen te doen sonder dat ick tselue heb gesien, oft binnen mynen tyt, myns wetens is geschiet.
Voert hebbe gesien dat de selue missen aldaer werdden gedaen, by den prochiaen oft eenijge cappellaenen van Langdorp, die werdden betalt (soe ick ter dier tijt verstont) byden prelaet van sinte geetruijden ende opden meydach weerdt aldaer die hoogmisse gedaen, diemen alle sondaege gewoonnelyck is inde kercke van Langdorp te doen, nyet wel wetende oft tselue oyck geschieden op sinte Lambrechs dach (4) als patroon vander kercken, maer meyne jae.
Item alsoe de reuiere vander Demeren, ende een wije laecke genaempt de weerde laecke, tussen de voirschreuen kercke van weerde, ende den doirppe van Langdorp zijn vlietende ende loopende, lagen daerouer twee bruggen, te weten ouer de Demer een optreckende brugge, om die scepen te passeren ende ouer de laecke een lange smalle brugge sonder dat ick oyt daerouer heb weten passeren keren oft waegens (5), ende oyck daernaer nyet en waeren gemaeckt, maer wel tot eenen peerdt oft andere beesten, ende te voete, welcke bruggen, byde kercke oft gemeynte van Langdorp werdden onderhouden ende oyck gemaeckt, daervoer zy tot hunnen gebruycke hadden den dijck aldaer gelegen tussen de bempden vanden prelaet, welcken dyck gen[oe]ch (?) [hier is het document beschadigd] schynt genomen te zyne vuyte bempden aende kercke van weerde gelegen ende toebehoirende den prelaet ende alsoe wel te presumeren is, dat dat een vande pointen vanden contract is, doen die prochiekercke, ter begeerten vande gemeijnten is herstelt daer zy nv tegenwoirdich staet (…).
Bempden daeraff die profyten treckt den prelaet van sinte geetruyden.
Ieerst de hooge [ende] neer Donckt metter erffen daer die kercke op staet in eenen stuck gelegen, houdende tsamen meer als – vij bonder.
Item eenen bempt opde syde naer Arsschot ouer de Reuiere vander Demeren, tegen ouer de neer donckt, ontrint – vj dachmael.
Item naest de hoogh donckt eenen bempt genaempt den ossenbempt ontrint – vij dachmael.
Item naest den ossenbempt eenen bempt genaempt den brugge bempt ontrint – v dachmael.
Item daernaest noch eenen gelegen comende aende kerck dycke ontrint – iij dachmael.
Item noch eenen aenden voirschreuen dyck gelegen ontrint – iij dachmael.
Item noch eenen bempt gelegen naest den crommen elleboge ontrent – v dachmael.
Item noch tw[ee stucken] bempts by een gelegen elck ontrint een bonder tsamen – ij bonder.
Item noch eenen bempt naest den weerden broeck gelegen ontrint – j bonder.
Item naest den voirschreuen bempt gelegen een pleck broecx int weerde broeck ontrint – v dachmael.
Voetnoten
(1) bij de ouders … geweest: mijn ouders hebben altijd volgehouden dat de kerk altijd een parochiekerk is geweest.
(2) den laps vanden tijde: verloop van tijd.
(3) oyck plaegen te hebben: ook placht te hebben.
(4) op sinte Lambrechs dach: 17 september.
(5) keren oft waegens: karren of wagens.
2. Brief van deken J. Bouckaert (6 okt. 1630)
Technische fiche
In het aartsbisschoppelijk archief van Mechelen bevindt zich een map met gegevens over Langdorp, bewaard onder de rubriek “Pastoralia ancien régime”. Interessant voor de kerk van Weerde is de brief van deken J. Bouckaert in Diest, gericht aan de bisschop van Mechelen. Hierin stelt hij op 6 oktober 1630 voor, om de ruïne van de kapel van Weert te schenken aan de paters Bogaarden.
Tekst
Illustrissime domine,
Ita est, sacellum istud de Weerdt sub parochia de Langdorp, non procul ab Arschoto, ex parte corruit vetustate: materialia lignea ruinae, aestimatione fabri lignarij intelligentis, initio valoris erant facile 60 florenos, sed iam decreúerunt, partim exusta per excubias rusticorum circa locum istum, partim a militibus sublata, vt vix aliquid restet usibus fabrilibus aptum.
Est quidam faber lignarius qui spontanee offert pro ligno atque altero restante, quod aptum () fabricae, 6 florenos. Existimo fuisse aliquando parochialem Ecclesiam de Langdorp, adlegi Reverendum dominum Abbatem Sancti Gertrudis esse Patronum, licet dominus de Schoonhouen, piae memoriae, abscissis aliquibus arboribus in loco, aut circa, aliquam coemeterij, ius aliquod Patronatus sibi vendicare voluerit: super quo lis, nondum decisa, forsitan non decidenda; videtur enim res ibi derelicta et a domino Praelato et a domo mortuaria domini de Schoonhouen.
Ut videatur mihi Illustrissimus dominus benefacturus, si de modico restante disponat iterum in usum Ecclesiasticum, priusquam reliquum Vulcano dedicetur, donet () illis Patribus Bogardis qui indigent et Conuentum suum conantur restaurare () festinanter 6 Octobris 1630.
Illustrissimae Suae Gratiae, humillimus filius J. Bouckaert, Archipresbyter diestensis.