Voor André Smets.
Voor de kermis in Tienen vond ik een uitleg in het boek van J.B. Nys “Récits historiques et légendes”, uitgegeven in 1900. In hoofdstuk 43 “Foires et kermesses” staat dat Albrecht en Isabella in 1618 in Tienen 2 schapenmarkten toeliet, één op 24 april en één op 2 oktober. Beide markten zouden acht dagen duren. Omdat de laken- en wolnijverheid in Tienen niet meer floreerden, werd beslist om slechts één kermis te organiseren die 10 dagen zou duren. Deze kermis begon op de zondag voorafgaand aan de feestdag van Sint-Jan Baptist (24 juni). Nys geeft echter geen enkele bron. Ik geloof daar dus niet veel van.
Hieronder noteer ik een zogenaamde zijsprokkel, nr. 6, over het kermisontbijt. Hieruit blijkt dat de kermis (in 1636) al veel langer moet hebben bestaan dan 1618, vermits er staat “na oude costuijme” (naar oude gewoonten). Men herinnert zich zelfs niet, wanneer de gewoonte van het kermisontbijt werd gesticht!
Het enige dat zeker is: Tienen kermis begint op de zondag voor Sint-Jan Baptist.
Dr. Paul Kempeneers,
18 juni 2010.
Zijsprokkel 6: Een oude gewoonte: het kermisontbijt
In een rekening van de kerkfabriek van Sint-Germeins, geschreven door Wijnandus Peijssens rond 1786, vond ik een aanwijzing omtrent een oud gebruik. Hoofdstuk VI is getiteld: Van den Kermis Ontbijt. Ik geef de tekst in de oude schrijfwijze. De originele tekst kan men nalezen in het Kerkarchief van Vlaams-Brabant nr. 22.355, folio 145, bewaard in het archief van het Toreke te Tienen.
“Jaerlijks op Kermis dag van Thienen word’er na oude costuijme naer [= na] de Hoogmisse, van deze fabrijke eenen Ontbijt gegeven voôr die Heeren en andere dienaeren van de Kerke, welken ontbijt na oude costuijme bestaet in een stuk Rintsvleesch, een stuk haemele vleesch, witte brood, en eenige potten bier. Zo heéft Otto Bouseau in sijne Rekeninge van den jaere 1636 tot 1641, pag. 54, 54v en 55. Item Van Ranst in sijne Rekeninge van den jaere 1642 tot 1652, pag. 2do, 52, 52v en 53.
Nu sedert eenige jaeren word daer gemeijnelijk noch bijgevoegt eene portie aerdbezien, en boter tot het witte brood. Van dezen Kermis ontbijt en vind men nergens eene fondatie.”
Dr. P. Kempeneers, 12 april 1996.