1. Technische fiche
Het manuscript is eigendom van dr. Hans Jacobs te Tienen en is geklasseerd als manuscript 709. Dit handschrift telt 14 beschreven folio’s. Gangbare afkortingen heb ik voor de leesbaarheid opgelost, behalve de munten die ik hieronder verklaar. De volgnummers zijn toegevoegd. Gemakshalve geef ik verklaringen in het item zelf tussen vierkante haken. Meer uitleg over oude toponiemen en huisnamen zijn terug te vinden in mijn boek “Tiense Plaatsnamen” en “Thuis in Thienen“.
2. Afkortingen
Cijfers: z = 1/2; i of j = 1; ij = 2; iij = 3; iiij = 4; iiijz = 4,5; v = 5; vj = 6; vij = 7; viij = 8; ix = 9; x = 10; xij = 12; xv = 15; xviij = 18; xix = 19: xx = 20; xxijz = 22,5; xl = 40.
Afkortingen:
capp: cappuijn
d: denier = 1/20 schelling
geruen: gerven, erfgenamen
lb: libra = pond
ob: obel
pay: payement
Rgt: regenoten, grenzend aan
st: stuivers
3. Tekst
Dits dentsgijns [= Dit is de cijns] van heeren Anthoenis de hertoghe wijlen mijns heeren van houthem van h. tot thienen verschijnende jaerlicx Sint Steuens daghe [= 26 december], vernieudt [= vernieuwd] jnt jare ons heeren xv c xxxiij tich [= 1533].
De waijenberch strate
- Willem vlayen van zynen huyse ende houe die mewis metten huyuen was aen sint Jacops kerchoff [= verdwenen kerkhof op de hoek van de Waaiberg en de Veldbornstraat] Rgt. her Anthoenis de hertoghe in twee zyden ende de wayenberch straete – ij cap vj d xij lb pay.
- Her Anthonis de hertoghe, te voeren myn heer van houthem vanden huyse ende houe metten toebehoerten geleghen jnde voerschreuen strate Rgt. willem vlayen ter eender, Jan van houthem ter ander ende de zelue her Anthoenis ter derder zyden – ij cap vj d xij lb pay.
- (nv Willem van broeckem) Elizabeth van broeckem wylen Andries van broeckem van eenen houe die wylen jngel vernnesen plach te zyne Rgt. M. Jan berwouts ter eender, die geruen Willem diericx ter ander ende die strate ter ander – j cap jz [= 1 1/2] d.
- Her Anthoenis de hertoghe, te voeren myn heer van houthem vanden huyse ende houe wylen yden foreest Rgt. heer yewyns van houthem geruen in twee zyden – j cap iij d.
- De selue vanden houe wylen jngel maetwychs Rgt. Gheert vander ryst ende die geruen voerschreuen vuyt twee zyden – j cap iij d.
- Joncker Jan van houthem heer Jans soen ridder van synen huyse ende houe dat wylen gheerts vander rijst was ende daer nae geert van boeslinthere Rgt. Joncker Jan van houthem her yewyns zone in twee zyden – j cap iij d xij lb pay.
- De selue vanden huyse ende houe metter toebehoerten dat kathryne wisselers was Rgt. die zelue ende henrick gesellen ende is nv beyde een erue – j cap iij d.
- De selue vanden huyse ende houe metter toebehoerten Rgt. heer Anthoenis de hertoghe in twee zyden ende die strate – iij cap vj d.
- De selue van eenen hoefken dat kathryn wisseleers was oft lambrecht Jacops Rgt. de geruen heer yewyns van houthem geruen ende henrick ghesellen vuyt beyde zyden – j cap iij d.
- De selue van eenen houe wylen Willem raymekers smet teeghen tdrinckwater ouer [= Drinkwater, idem als Paardenwater aan het Schip] dat Willem van thielt geruen plach tzyne Rgt. heer yewaens van houthem geruen ende de strate – j cap.
- Joncker Jan van houthem heere yewaens zoen van eenen huyse ende houe metter toebehoerten dat plach tzyne Christine ghielis Rgt. Joncker Jan van houthem ende de geruen Willem van thielt – j cap j d.
- Henrick vanden poele van twee huysinghen neuen een geleghen niet verre vander Vianden [= verdwenen waterloop] die Reyners oliuiers waren Rgt. Joncker Jan van houthem, de wayenberch straete ende die zelue henrick – iij cap ix d.
- Jan sieghers te voeren geerdt van boeslinthere van zynen huyse ende houe Rgt. Jan van houthem, henrick diericx ende de strate aenden putte ouer – iiij lb pay.
Broeckstrate
- Mechtelt claes van haren huyse ende houe metter toebehoerten geleghen jnde voerschreuen straete dat wouter potghieters was Rgt. Willem heyms ende aert berthouts ende die strate – vj cap vj d.
- Willem heyms te voeren Jan de dondere van eenen huyse ende houe metter toebehoerten Rgt. mechtelt claes, Jan mispellers ende die strate – ij cap vj d.
- De selue van eenen huyse ende houe wylen Jan coenis Rgt. de zelue ende de strate voerschreuen – xxijz d.
- Jan mispellers wylen Willem van dalem van zynen houe Rgt. henrick van hoebroeck in twee zyden ende Willem heyms – ij cap vij d.
De Molenstrate
[= nu Gasthuismolenstraat]
- Margriete van mensele te voeren ghysbrecht tutelers van eenen huyse ende houe daer Ramen [= raam waarop lakens werden gespannen] plaghen te staen dat wouter vanden broeck van ast [= gehucht in Goetsenhoven] was Rgt. die bogaerden [= de paters bogaarden] op deen syde ter stadt wert ende peeter alkeys – ij cap iij d.
- De bogaerden van thienen van eenen hoefken dat een beempdeken plach te zyne Rgt. magriet van mensele, peeter alkeys geruen ende die bogaerden voerschreuen – ij d.
- Wouter alkeys alias kisten van eenen houe dat twee houen plach te zyne geleghen inde voerschreuen strate Rgt. Otte tuteleers schuere, die bogaerden van thienen van achter ende goert manden op de derde – ij cap iij d ende ij tornoysen [= oude groten, zilveren munt geslagen in Tours, gelijk aan 17 penning].
Bocxstrate
[= nu Lombardstraat]
- Wouter thoenis van synder woeninghen metten houe ende ander toebehoerten geleghen opten hoeck vander molenstrate ende bocxstrate Rgt. de geruen librechs tuteleers – ij cap vj d. (nu marije thoenijes zyne huesvroue).
- Jan auwers van eenen huysken teeghen tsheylichs gheest capell [= verdwenen kapel op de hoek Kapucijnenplein en Langestraat, later drogisterij Vandecan, nr. 46] ouer, Rgt. liebrechs tuteleers, Michiel bonten ende die straete – eenen hellinc [= uit halveling, dit is een obool of 1/2 penning] pay.
- Peeter coemans van eender schueren die wylen Wouters van bost was Rgt. het voerschreuen huys ter bocxstraeten werdt – iij d.
- De bogaerden van thienen van eenen huyse ende houe dat henrick vergheylen was Rgt. der voerseeder bogaerden schuere – jz d.
- De selue van eenen winhoue die beempt plach te syne geleghen binnen den zeluen cloestere Rgt. de zelue bogaerden ommegaens – ij cap iiij d.
Te haechdoren jnde groeue
[Haechdoren = Aandoren in Grimde; de Groeve is een verdwenen straat waarop de Suikerfabriek werd gebouwd].
- Marie tuteleers op eenen huys ende hoff metter toebehoerten gheleghen buyten der middele vander haechdoren poerten ontrent den middel vander groeuen achter teeghen die witte vrouwen ouer Rgt. Joncfrouwe marie lansheeren op deen zyde te velde wert ende henrick waghemans op dander zyde ter stadt werdt – j cap iij d.
- Die Wittevrouwen van thienen van eender schueren jnt cloester staende Rgt. tvoerschreuen cloester ront omgaens – ij cap vj d.
- Her Anthoenis de hertoghe te voeren Symoen van Ruttem van eenen huyse nv hoppencruyt hoff gheleghen tusschen de goeden her mathys van heylisem priester op deen zyde – iij cap iij st boen [= afkorting van bona moneta, goed geld].
Vleeschouwers strate
[= nu Donystraat]
- (hendrick van halle) Aerdt van halle van zynen huyse ende houe daer hy in woent metter toebehoerten dat vranckens van halle was Rgt. Joncker Jan van houthem, henrick die grueters geruen ende die vlietgracht – iij cap ix d.
- Meester Germaen van kiesekom van zynen huyse ende houe metter toebehoerten Rgt. Jan vleeminx te voeren myn heer van vlierbeeck ter eender, Jan coenis ter ander ende die strate – jz cap iiijz d.
- (nu Jaen claes) Mathys claes te voren peeter verlanen van eenen houe aent drinckwater geleghen aende grachte Rgt. Jan traetsen, die zelue mathys ende plach Jans van montenaken te zyne – iij cap xz d.
- (nu vreuen van raenst) Joeffrouwe van Ranst van eenen stuck lants nv ter tyt boogaert dat Jans vander schoere was geleghen byde tieghelrye [= tegelbakkerij] Rgt. die geruen Jans van halle ende denijs vanden berghe – iij d.
- Jan tratsen van zynen huyse ende houe dat Jan reynkens was Rgt. henrick spaens ende die erfghenaemen Jans vanden borne – iij cap iiijz d.
- De selue van eender hoffsteed daer nv een doefhuys [= duifhuis] op staet Rgt. die voerschreuen Jan vanden borne, henrick spaens ende die geruen ghysbrecht scheerders – j cap iiijz d.
- De selue van synder woeninghe die wylen henricks spaens was Rgt. de zelue ende goessen coenincx geruen … vuyt allen zyden – ij cap ij oude ingh.
- Boudewyn winters [op folio 7 verso, door een grote inktvlek grotendeels onleesbaar:] van eenen huyse ende houe metter toebehoerten jnde voerschreuen erue … royenborch … henricks witten Rgt. heer henrick jnde catte [= Huis De Kat naast de Kattestraat, ook genoemd Rooienburg] geruen ende die strate – j cap iiijz d.
Jnde stadt ende langstrate
[Langstraat = nu Beauduinstraat]
- Marie tuteleers te voren Jan ghysels van eenen huyse metter toebehoerten de [= dat] huybrecht palsters was geheeten den fellen hort [later genoemd de Kolf, Hennemarkt 21] Rgt. die pelgherym nv geheyten drye bonetten [= Pelgrim, later Drie Bonetten = Hennemarkt 19] ende dye lelie vuyt beyden zyden [= Lelie, Hennemarkt 17]. – j cap ij d.
- Jan naelgen te voeren Jan van molle van eenen huyse metter toebehoerten geheeten den pelgherym nv geheyten de drye bonetten [zie 37] Rgt. den fellen hoert [zie 37] voerschreuen ter eender ende die geruen gielis van broeckem ter ander zyde – j cap ij d.
- Peeter vander eycken te voeren die tafel van thienen van eenen huyse ende houe metter toebehoerten geheeten den valck opten hoeck [= rechter hoek] vander sauylen [= de Savilestraat, naam voor de Kleine Kattestraat en de Kroonstraat] Rgt. henrick styls ende de straete – ij cap ix d.
- Her Willem pieraerts priester van zynen huyse geheeten de drye croonen [= hoek Kroonstraat en Hennemarkt nr. 10] Rgt. die zelue ende de sauile dat broeder nys borghers was – j cap iiijz d.
- De selue vander ander hellicht dat oeck broeder nys borgers was Rgt. tvoerschreuen huys ende de sauile vuyt beyde syden – z cap ij d z ob.
- De zelue vander ander hellicht vanden huyse dat vranck traetsen was Rgt. den swaen [= Hennemarkt 6-8] ende de selue – z cap ij d z ob.
- (Jan Coenen) De selue van eenen huyse geheeten den swaen [zie 42] Rgt. de zelue, daneel vander borch ende die strate van voere – j d.
- Daneel vanderborch van synen huyse te voeren henrick van houthem Rgt. her willem pieraerts, Meester michiel van carlewych ende de strate – j cap z d.
- M. Michiel van carlewych van zynen huyse dat wylen was heer franciscus peys ende daer te voeren Jan boba anders geheyten de meyn Rgt. daneel vanden borch ende Jan van wingde – ij cap ix d.
- (Jaen prueuener [lees: Jan Preuveneer]) Jan van wingde anders geheeten vander linden [zie Kempeneers, 1999, 562] van synen huyse ende houe metter toebehoerten geheeten den oyeuaer [= Ooievaar, nu Hennemarkt, 2-4] Rgt. meester michiel van carlewych ende de zelue – iiij cap xviij d.
- De selue vanden huyse dat teeghen onser lieuer vrouwen broeders ouer staet [= huis in de huidige O.L.Vrouw-broedersstraat] Rgt. de selue – j cap vj d.
- De selue vanden huyse dat wylen henrick van carlewych was ende is nv een beslachhuys oft camere teeghen onser lieuer vrouwen broeders ouer Rgt. philips van stayen ende de selue Jan in twee zyden – ij cap iiijz d.
- De selue van zynen huyse dat wylen willems vander bruggen was neuen tgelege [= naast het geleeg of huis] her mathys van heylisem Rgt. de selue Jan wingde – j d.
- De selue van synen huyse beleghen opten hoeck vander veltbornstraten Rgt. die selue ende die strate voerschreuen – ij cap ix d.
- De selue van zynen huyse naest den oyeuaer [zie 46] den seluen Jan toebehorende Rgt. de selue Jan in twee zyden – ij cap ix d.
- (Wyelhem vanden Rulle) Her Peeter bollenberge van synen huyse dat vranck van meldaert was teeghen onser vrouwen broeders ouer Rgt. Jan van wingde ende de zelue – iiij d.
- De selue vanden huyse dat her Jan van grieken was Rgt. de zelue ende die crone [= herberg De Kroon, O.L.Vrouw Broedersstraat 5, 7, 9 en 11] ter ander zyden – j cap jz d.
- Her Goerdt gielis anders alen van zynen huyse te voren Jan boba geheeten die croone [zie 53] Rgt. Willem van hasselt, Jan van wingde ende die sauyle ten drinckwater wert [= Savilestraat, nu Kroonstraat richting Mene die in de Kapelstraat nog lang zichtbaar was] – ij cap vj d.
- Willem van hasselt van synen huyse dat wylen was peeter claes de ionghe gheheeten den blauwen hont [= hoek Kroonstraat en O.L.Vrouw Broedersstraat, nr. 13] Rgt. die croene ende de sauyle ten drinckwater wert – j cap iiijz d.
Wolfshaghe strate
[= tussen de Helstraat en de huidige Academiestraat].
- Barbele van carlewych te voeren henrick bonen dat wylen was heer henric van gheertruden priestere van hueren huyse metter toebehoerten Rgt. die wolfshaghe straete achter onser vrouwen bruers – iiij cap vj d.
- Marie van aerschot van haeren huyse ende houe dat wylen was tcloester van onser vrouwen brueders Rgt. tcloester van tongerloye van achter ende sheeren straete van voere – iij d.
- Tcloester van oplinthere [= Klooster van Maagdendaal in Oplinter] van haeren huyse ende houe daer her Jan swallaerts priester in woent teeghen den borne ouer Rgt. myn heere van Euerbore [= de Refugie van Averbode] ende de geyse [= beek de Gaze, die liep doorheen de huidige school Piso] – jz cap iiijz d.
- Tselue van eenen huyse ende houe by tvoerseyde huys geleghen Rgt. Reyner Oliuiers geruen in twee zyden – j cap iij d.
Berchstrate ende lang strate
[Bergstraat: Grote Bergstraat; Langestraat: nu Beauduinstraat].
- De tafel van thienen van eenen huyse dat peeters van halen was ende placht een schuer te syne Rgt. lysken kyten op deen syde ter keesmerckt [= Kaasmarkt, bovenste deel van de huidige Veemarkt, naast de Grote Bergstraat] wert, henrick soelmakers geruen ende de maene [= hoek Lombardstraat en Langestraat, de Maan ging op in het Rad van Avonturen] van achter – xxj d.
- De fabryck van sinte germaens van eenen stuck lants dat wylen gheert van elseput was Rgt. die geruen Jan hermans, Jan neckers ende kathryn vander maele ende dees plecke is ontrent een boender – iiijz d.
- Geerdt diericx van ijz dachmael lants dat wylen Jan meyers was Rgt. her willem pieraerts, meester Jacop dongelberge geruen ende die strate – jz d.
- Jan van wingde alias vander linden van ijz sillen lants dat wylen was Aert van carlewych gheleghen opten wech te houthem wert [= Houtemstraat, weg naar Sint-Margriet-Houtem] Rgt. die heeren van sinte lambrexs te luydick [= Sint-Lambrechts kapittel te Luik], die tafel van thienen ende geldolff puttens – jz d.
Yseren ende houthem
[Yseren: verdwenen gehucht van Sint-Margriet-Houtem en Bunsbeek; Houtem: Sint-Margriet-Houtem].
- Mathys claes van synen huyse ende houe dat peeter claes was Rgt. peeters van streeck geruen, seger amours geruen ende die strate – iij cap een halff mudde [= rente te voldoen in graan] euene [= evene, haver] ende j vl [= een vierdel].
- Goerdt (> Jan) claes te houthem van synen huyse metter toebehoerten dat henrick cops was Rgt. Otte dimmen, die baghynen van thienen ende de ghemeyn straete – vij d.
- Die baghynen van thienen van eenen huyse ende houe Rgt. peeter vercleeren ende die voerseede baghynen – xj d.
- Klapper
Aandoren 26
Alen (Gielis) 54
Alkeys, Peeter 18-19
Alkeys, Wouter (alias Kisten) 20
Amours, Seger 64
Ast 18
Auwers, Jan 22
Averbode (abdij) 58
Beauduinstraat 37, 60
Begijnen van Tienen 65-66
Bergstraat 60
Berthouts, Aert 14
Berwouts, Jan 3
Blauwe Hond (huisnaam) 55
Boba, Jan (anders de Meyn) 45, 54
Bogaarden 18-20, 24-25
Bokstraat 21, 23
Bollenberge, Peeter 52
Bonen, Henrick 56
Bonten, Michiel 22
Borghers, Nys 40-41
Borne (bron) 58
Broekstraat 14
Bunsbeek 64
Catte (huisnaam) 36
Claes, Goerdt 65
Claes, Jaen 31, 65
Claes, Mathys 31
Claes, Mechtelt 14-15
Claes, Peeter 64
Claes, Peeter (de jonge) 55
Coemans, Peeter 23
Coenen, Jan 43
Coenincx, Goessen 35
Coenis, Jan 16, 30
Cops, Henrick 65
De Dondere, Jan 15
De Grueters, Henrick 29
De Hertoghe, Anthoenis 1-2, 4, 8, 28
De Meyn (Boba) 45
Diericx, Geerdt 62
Diericx, Henrick 13
Diericx, Willem 3
Dimmen, Otte 65
Dongelberge, Jacop 62
Donystraat 29
Drie Bonetten (huisnaam) 37-38
Drie Kronen (huisnaam) 40
Drinkwater 10, 31, 54-55
Duifhuis 34
Everbore (Averbode) 58
Fellen Ho(e)rt (huisnaam) 37-38
Foreest, Ydem 4
Gasthuismolenstraat 18
Gaze (waterloop) 58
Gemene straat 65
Gesellen, Henrick 7, 9
Geyse (waterloop) 58
Ghielis, Christine 11
Ghysels, Jan 37
Gielis, Goerdt (anders Alen) 54
Gracht 31
Groeve 26
Grote Bergstraat 60
Haagdoren, zie Aandoren
Haagdorenpoort 26
Heilige-Geestkapel 22
Hermans, Jan 61
Heyms, Willem 14-15, 17
Houthem 64-65
IJzeren (gehucht) 64
Jacops, Lambrecht 9
Kaasmarkt 60
Kat (huisnaam) 36
Kisten 20
Kolf (huisnaam) 37
Kroon (huisnaam) 53-55
Kyten, Lysken 60
Langstraat 37, 60
Lansheeren, Marie 26
Lelie (huisnaam) 37
Lombardstraat 21
Luik 63
Maagdendaal (klooster) 58
Maan (huisnaam) 60
Maetwychs, Ingel 5
Manden, Goert 20
Metten Huyven, Mewis 1
Meyers, Jan 62
Mispellers, Jan 15, 17
Molenstraat 18, 21
Naelgen, Jan 38
Neckers, Jan 61
Oliviers, Reyner 12, 59
Onze-Lieve-Vrouw Broeders 47-48, 52, 56-57
Ooievaar (huisnaam) 46, 51
Oplinter (klooster) 58
Palsters, Huybrecht 37
Pelgrim (huisnaam) 37-38
Peys, Franciscus 45
Pieraerts, Willem 40, 44, 62
Potghieters, Wouter 14
Preuveneer, Jan 46
Put 13
Puttens, Geldolff 63
Raam 18
Rad van Avonturen (huisnaam) 60
Raymekers, Willem 10
Reynkens, Jan 33
Royenborch (huisnaam) 36
Savile (straat) 39-41, 54-55
Scheerders, Ghysbrecht 34
Sieghers, Jan 13
Sint-Germaans 61
Sint-Jacobskerkhof 1
Sint-Lambrechts (kapittel Luik) 63
Sint-Margriet-Houtem 64-65
Soelmakers, Henrick 60
Spaens, Henrick 33-35
Styls, Henrick 39
Swallaerts, Jan 58
Tafel van Tienen 39, 60, 63
Thoenijes, Marije 21
Thoenis, Wouter 21
Tiegelrij 32
Tongerlo (klooster) 57
Tra(e)tsen, Jan 31, 33
Traetsen, Vranck 42
Tuteleers, Liebrech 21-22
Tuteleers, Marie 26, 37
Tuteleers, Otte 20
Tutelers, Ghysbrecht 18
Valk (huisnaam) 39
Van Aerschot, Marie 57
Van Boeslinthere, Geert 6, 13
Van Bost, Wouter 23
Van Broeckem, Andries 3
Van Broeckem, Gielis 38
Van Broeckem, Elizabeth 3
Van Broeckem, Willem 3
Van Carlewych, Aert 63
Van Carlewych, Barbele 56
Van Carlewych, Henrick 48
Van Carlewych, Michiel 44-46
Van Dalem, Willem 17
Vanden Berghe, Denijs 32
Vanden Borne, Jan 33-34
Vanden Broeck, Wouter 18
Vanden Poele, Henrick 12
Vanden Rulle, Wyelhem 52
Vander Borch, Daneel 43-45
Vander Bruggen, Willem 49
Vander Eycken, Peeter 39
Vander Linden 46
Vander Maele, Kathryn 61
Vander Ryst, Gheert 5-6
Vander Schoere, Jan 32
Van Elseput, Gheert 61
Van Gheertruden, Henric 56
Van Grieken, Jan 53
Van Halen, Peeter 60
Van Halle, Aerdt 29
Van Halle, Hendrick 29
Van Halle, Jan 32
Van Halle, Vrancken 29
Van Hasselt, Willem 54-55
Van Heylisem, Mathys 28, 49
Van Hoebroeck, Henrick 17
Van Houthem, Henrick 44
Van Houthem, Jan 2, 4, 6, 11-13, 29
Van Houthem, Yewyns 4, 6, 9-11
Van Kiesekom, Germaen 30
Van Meldaert, Vranck 52
Van Mensele, Margriete 18-19
Van Molle, Jan 38
Van Montenaken, Jan 31
Van Raenst, Vreven 32
Van Ranst 32
Van Ruttem, Symoen 28
Van Stayen, Philips 48
Van Streeck, Peeter 64
Van Thielt, Willem 10-11
Van Vlierbeeck 30
Van Wingde, Jan (Vander Linden) 45-46, 49, 52, 54, 63
Veldbornstraat 50
Vercleeren, Peeter 66
Vergheylen, Henrick 24
Verlanen, Peeter 31
Vernessen, Ingel 3
Vianden (waterloop) 12
Vlayen, Willem 1-2
Vleeminx, Jan 30
Vleeshouwersstraat 29
Vlierbeek 30
Vlietgracht 29
Waaibergstraat 1, 12
Waghemans, Henrick 26
Weg naar Houtem 63
Winters, Boudewyn 36
Wissele(e)rs, Kathryne 7, 9
Witten, Henrick 36
Wittevrouwen 26-27
Wolfshaagstraat 56
Yzeren 64
Zwaan (huisnaam) 42-43
5. Bibliografie
P. Kempeneers. Tiense Plaatsnamen, 2 delen. Tienen, 1987.
Idem. Thuis in Thienen, 3 delen. Tienen, 1999.