De geboorte van een dorp of stad vieren, doen we meestal aan de hand van een datum. In één of andere akte staat de naam van een gemeente voor de eerste keer. Uiteraard is de gemeenschap in dat jaar niet gesticht. Maar het is een mooi houvast voor de inwoners om te zeggen: in dat bepaalde jaar waren wij er zeker.
Het cartularium van Sint-Trudo, bewaard in het rijksarchief van Hasselt, is een mooi voorbeeld. Hierin staan in 1138-1139 een aantal namen van gemeenten die tot een dekenij behoorden. Zo werd 850 jaar Waanrode gevierd in 1989. In 1139 komt immers de naam Waanrode als “Walrode” voor de eerste keer voor op de bladzijde 43. In hetzelfde document staat ook voor de eerste keer Oplinter in de vorm “Lintere”. Nog andere gemeenten in onze buurt konden 850 jaar vieren (maar deden het niet): Orsmaal-Gussenhoven, Wommersom, Kersbeek en Miskom, Glabbeek, Wilderen, Nieuwerkerken en Hakendover. Hakendover beroept zich op het jaartal 690 uit de bekende legende, maar dit is een fictieve datum. Aan de andere zijde van de taalgrens konden in 1988-89 feestvieren: Zittert-Lummen, Orp-le-grand (voorheen Hadorp of Adorp), Jandrain, Jandrenouille, Lijsem (in het Frans Lincent), Sint-Jans-Geest, Molenbais-Saint-Pierre (Nederlands Molenbeek) en Geldenaken/Jodoigne.
Kerkem bij Boutersem vinden we als dorpsnaam voor het eerst in 1212. Hij staat in een akte toebehorend aan het klooster van Rameien, in het Frans La Ramée, in het Latijn Rameya. In de akte staat letterlijk: inter villam que dicitur kerchem et villam libbeca (= tussen het dorp dat Kerchem wordt genoemd en het dorp Lubbeek). Het document is bewaard in het rijksarchief van Louvain-la-Neuve (kerkarchief nr. 10.246, folio 89, met een Franse vertaling folio 90). In 2012 is deze attestatie precies 800 jaar oud. Een mooie reden om in Kerkom feest te vieren. Strict genomen is het dorp natuurlijk ouder. Een zekere Amant de Kerchem staat als getuige vermeld in een akte van rond 1170 met betrekking tot de abdij van Vlierbeek. De toevoeging “de kerchem” slaat waarschijnlijk op Kerkom bij Boutersem, maar er zijn nog andere Kerkoms in ons land, bijvoorbeeld bij Sint-Truiden. Daarom is 1212 een betere datum voor een viering. Het hangt ook samen met de stichting van het klooster van de Cisterciënzerzusters in Kerkom, ergens tussen 1200 en 1207. Het klooster met bijbehorende kapel stond dicht bij de huidige Piekeskapel nabij het Velphovenbos. In 1606 waren nog ruïnes bewaard, zo getuigt geschiedschrijver Ramaye. Spijtig genoeg heeft toen niemand een schets gemaakt van de juiste ligging. De zusters verlieten Kerkom heel vlug om zich te vestigen in Jauchelette. Door de dichte begroeiing noemden ze hun klooster La Ramée (de Loofhut). Hoe de viering van 800 jaar Kerkom eruit zal zien, wordt besproken door de mensen van Kerkom zelf. Ik werk alvast verder aan mijn boek over de Kerkomse Plaatsnamen.
Dr. P. Kempeneers.