Dalem is een veel voorkomend toponiem. In Vissenaken is Dalem het gebied gelegen aan de Velp in de omgeving van de Molen, maar ook verder naar Bunsbeek. Deze heemnaam bestaat uit dala + haima en betekent woonstede gelegen in een dal. In Tienen liep in 1477 een straatje (nu ingenomen door de Patria in de Broekstraat) naar het Hof van Dalem aan de Fonteingracht. Het Hof was in de 17de eeuw eigendom van kapitein De Roijhout of Druhot. De gracht is verdwenen, maar vormt nog altijd de rooilijn achter de huizen aan de westkant van de Grote Markt (dus achter het Wit en het Rood Paard).
In Vertrijk is Dalem een gehucht gelegen aan de westkant van de Velp niet ver van Neervelp. Als oudste vorm vond ik in 1332 apud daleem. In 1547 bezat Lysbet Ruytincx, de weduwe van wijlen Jan van Coelhem, een huis en hof gelegen te daelhem. Hier woonde in 1560 ook Joos Uyterhellicht, zoon van Pauwel, en in 1570 Willem Thielens.
Volgens de inventaris van het archief van de oude universiteit Leuven, in 1927 samengesteld door De Vocht, hebben de nummers 2300, 2301 en 2302 betrekking op Dalem in Vertrijk. Bij lezing van deze bundels zag ik dat de ligging niet klopt. De documenten slaan op het Hof van Dalem of Dalemhof in Bierbeek aan de grens met Korbeek-Lo en het Hof van Dalem in Bevekom. In Bierbeek staat de grote boerderij nog aangeduid op de kaart van het Nationaal Geografisch Instituut (NGI), nummer 32/2 Zuid.
Over de eigenaars lees ik in 1770 dat Gilis Vandenbalck, jnnegesetenen pachter van Corbeek over Loo cijnsplichtig was op het pachthof genoemd het Hof van Daelem, dat toen toebehoorde aan Joanna Martina Striethagen, de weduwe van wijlen sieur Hironimus De Zangre (nr. 2302).
Het tweede Hof ligt in Bevekom (Beauvechain). Het werd gekocht door het Leuvense Atrechtcollege en is wellicht identiek met de Ferme d’Arras (kaart NGI, 32/7 Zuid). Op 11 februari 1533 verkocht Margriete van Bourgevael, de weduwe van wijlen Philippe van Arenberghe, thoff van doelhain … gelegen tot beuekem binnen den lande van luydick aan het Atrechtcollege.
Het document nr. 2300 bevat 5 charters over deze verkoop. In 1532 werd het pachthof, gelegen bynnen den dorpe van beuekom, beschreven als een wynhoff genoempt thoff van dolhain metten huysinghen, schuren, stallen, houen, boogaerde, wouwer, grachten ende allen anderen synen toebehoorten. Het charter van 22 oktober 1537 spreekt van la maison de daelhain a bauechin en een ander document over les biens de Dolhem ou Daelem, gelegen en terroir de bovecheinnes (lees: Beauvechain).
Vermits over deze pachthoven weinig bekend is, leek het me wenselijk om deze fout te signaleren. Vorsers die met Bierbeek of Bevekom bezig zijn, zullen uiteraard niet onder Vertrijk gaan zoeken om gegevens uit 1533 over de pachthoven terug te vinden.
Dr. P. Kempeneers.