In Ransberg, voorheen deel van Neerlinter in 1977 toegevoegd aan Kortenaken, staat een kapel met verschillende namen. In 1731 heet ze de Kapel van Onze-Lieve-Heer, in het Frans la chapelle de Notre seigneur (1), in 1764 in het Nederlands onsen lieven heere cappelle opden ransbergh (2). Idem als Sint-Kruiskapel: 1749 bij den ransbergh op den magerman ontrent st cruijs cappelleken (3), op de kaart van Ferraris in 1771 Chapelle Sainte Croix. Gewoonlijk spreekt men over de Kapel van de Verlosser: 1821 la chapelle du Sauveur (4), in 1854 Chapelle St. Sauveur op de kaart van Vandermaelen, maar wel aangeduid op een verkeerde plaats. Recenter wordt de naam vernederlandst, zoals in 2000 Kapel van de Verlosser op de kaart van het Nationaal Geografisch Instituut, 33/1. Ook genoemd Jezuskapel: 1828 Jesus Kapel (kaart landmeter Voncken, sectie F).
De kleine barokke kapel bestaat uit een achthoekige constructie, opgetrokken uit bak- en zandsteen, met een klokvormig dak en een peervormige spits. Deze kapel werd gebouwd tot schuilplaats van een beeld van de Goddelijke Zaligmaker beladen met het kruis. Het beeld hing aan een eik en werd sedert 1653 druk bezocht, zoals pastoor Vander Vorst in 1666 in het Latijn meedeelde. Pastoor P.V. Bets geeft hiervan een goede vertaling in zijn “Geschiedenis der gemeente Neerlinter” (1868, p. 98): “Sedert omtrent 13 jaren bezoekt men, niet verre van de kapel van den Ransberg, een beeld van Jesus Christus beladen met zijn kruis. Het hangt aan een eik, en er komt veel volk naar toe, niet alleen uit Neerlinter, maar ook uit de naburige dorpen. Velen getuigen, dat zij daar de genezing van de koorts en van andere ziekten hebben gevonden”.
Links van de kapeldeur is tamelijk hoog een steen ingemetseld met de namen van de stichters. Jammer genoeg is de tekst heel slecht leesbaar, omdat de ingebeitelde letters voor een deel versleten zijn. Historicus Alph. Wauters noteert in zijn studie over Neerlinter (1887, p. 144) over deze inscriptie: “la hauteur où cette dernière est placée ne permet pas de la déchiffrer”. Hij noteert enkel de datum 1699. Bets daarentegen geeft op bladzijde 98 de tekst. De omzetting is echter niet helemaal juist. Op het internet wordt de tekst van Bets overgenomen. Daarom ging ik zelf ter plaatse kijken om het opschrift te ontcijferen. Een buurman, Paul Vander Velpen, die woont in de Dorpsstraat 45 B in Ransberg, gelegen tegenover de kapel, was zo vriendelijk om mij een ladder te lenen. Maar zelfs van heel dichtbij zijn een aantal afgesleten letters niet meer leesbaar.
De namen van de opdrachtgevers zijn ons wel bekend. Jonker Jan Francis Vanden Berge de Trips, geboren in Neerlinter op 28 augustus 1652, was 10 jaar oud toen zijn vader overleed. Hij werd de heer van Neerlinter bij verhef op 30 september 1672 (Bets, p. 61). Hij trouwde 3 keer. Zijn eerste vrouw was Isabella vanden Berge de Trips. Zij stierf in Neerlinter op 12 november 1677. Jan Francis hertrouwde met Anna Maria de Hoen de Cartils, die overleed op 8 maart 1696. Ten slotte trouwde de jonkheer een derde keer op 21 februari 1699 met Philippina Isabella Clara, barones de Spies, vrouw van Bullesheim. Jan Francis bouwde de kapel en vermeldde in de steen zijn naam en de namen van twee vrouwen met de data 1692 en 1699.
Wat de ontcijfering moeilijk maakt, is niet enkel de sleet na meer dan 300 jaar, maar ook de afkortingen. H is de afkorting van Heer. VREN betekent gewoon VROUWEN. Naar goede gewoonte werd boven de afkorting een streep getrokken, maar ook deze streep is soms verdwenen. I en F zijn de initialen van Iohannes Franciscus of Jan Francis de Trips. AN en MR is de afkorting van Anna Maria. Moeilijk is ook dat sommige letters aan elkaar worden geschreven. Bijvoorbeeld A en E in het woord LAETEN, D en E in DE, V en R in VREN met hierboven een streep, P en P in CAPPELLE. Foto’s, door mijn zoon en echtgenote genomen, kon ik op de computer inzoomen en bewerken. Lisette Wouters van de Heemkundige Kring in Linter bezorgde mij een oudere foto van de tekst uit het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium. Op deze foto is de steen iets minder versleten. Uiteindelijk geraakte ik tot een betrouwbare omzetting van de inscriptie. Hier gaan we per regel. De letters van de afkortingen zet ik tussen haakjes.
DESE CAPPELLE HEBBEN LAETEN MAEKEN / H(EER) I(OHANNES) F(RANCISCUS), VR(OUW)EN AN(NA) M(A)R(IA) HOEN DE / CARTILS EN(DE) P(HILIPPINA) I(SABELLA) C(LARA) DE SPIES DE BVLLESHIM BARO? / RRONNESSEN VAN EYS VRYE H(EER) EN(DE) VR(OUW)EN TOT / [NEER]LINTER ANNIS 1692 EN(DE) (16)99.
In 1699 werd in deze kapel een vrijdagse mis gesticht door Philippina Isabella Clara barones de Spies, de derde vrouw van Jan-Francis Vanden Berge de Trips, heer van Neerlinter (Bets, 98). Op 28 november 1722 kende paus Innocentius XIII een volle aflaat toe aan de gelovigen die de Onzen Lieven Heerskapel bezoeken op een vrijdag tijdens de vasten. Het perkament met Latijnse tekst is ingelijst in een kader van 52 bij 32 cm en is thans eigendom van dr. Hans Jacobs te Tienen (handschrift 898).
Dr. Paul Kempeneers. Tienen, augustus 2018.
(1) Kerkarchief 8951, p. 464. Rijksarchief Louvain-la-Neuve.
(2) Schepengriffies 1416, f. 10. Rijksarchief Leuven.
(3) Schepengriffies 5209. Rijksarchief Leuven.
(4) Tableau de tous les chemins vicinaux (…), 1821, p. 14 en 109. Leuven, Provinciehuis.
Reacties zijn gesloten.