In het Stedelijk Archief van Tienen las ik in de rekeningen van het Sint-Laureinsgasthuis van 1626 een oude Latijnse zin (Kerkarchief 22.578). Dit gasthuis stond eertijds op het Schip, maar hiervan blijft niets over. In tegenstelling tot het Sint-Jansgasthuis tussen de Langestraat en de Gasthuismolenstraat, dat al jaren in de steigers staat. Op de eerste bladzijde staat een zin van de bekende Romeinse dichter Ovidius. Ik citeer: “Nec minor est virtus, quam quaerere, parta tueri: Casus inest illic, hic (1) erit artis opus”. Ovidius leefde van 43 voor Christus tot 17 na Christus. Verleden jaar was het dus juist 2000 jaar geleden dat deze dichter overleed. Daarom wil ik hem met deze sprokkel in herinnering brengen. Eén van de bekendste werken is zijn “Ars amatoria”. In het Nederlands wordt dit werk gewoonlijk vertaald als “Minnekunst”. De bewuste zin die de boekhouder van het Sint-Laureinsgasthuis op de eerste bladzijde schreef, komt uit boek 2 vers 13-14. Ovidius beschouwde zichzelf als een kampioen in de liefde.

ovidius

In het boek van Jon R. Stone “The Routledge Dictionary of Latin Quotations” (New York, 2005) lezen we de Engelse vertaling van de moeilijke Latijnse spreuk: “It is no less merit to keep what you have got, than gain it: in the one there is chance, the other will be a work of art”. Cezar Ripa (en anderen) geven een vertaling in het Nederlands in het boek “Het groot natuur- en zedekundigh werelttoneel (…)”, uitgegeven in Delft in 1743. Hierin lezen we (in de spelling van 1743): “’t Is geene minder deugt ’t gewonnen goet te bewaren, dan goederen te winnen: in het leste heeft het geval plaets, maer tot het eerste is kunst noodigh”. Eenvoudiger is de samenvatting van Heer Spectator: “De konst blykt in ’t bewaaren, niet min, dan in ’t vergaaren”.

Stilaan wordt de betekenis duidelijker. Ovidius heeft het over de liefde, maar ik denk ook aan het bezit van goederen. Het is een hele prestatie om geld en goederen te verdienen, maar het is geen mindere deugd om dat later ook te bewaren. Met wat geluk, toeval en kansen (casus, chance, geval) kunnen sommigen goed geld verdienen en zelfs een fortuin opbouwen. Om het verworven bezit te behouden, is echter kunst nodig (artis opus, work of art, kunst). De zedespreuk van Ovidius heb ik in huidig Nederlands in volgende korte zin omgezet: Goederen bewaren is geen kleiner deugd dan ze vergaren. Misschien een mooie zin om boven het bureau te hangen van menig politicus in tijden van besparingen.

(1) Op het internet lezen we vaak “hic”, maar ook “hoc”, blijkbaar de juiste vorm. Onzijdig overeenkomend met opus.