Op 2 maart 1985 opende kunstschilder Ivan Struys in zijn kasteeltje te Overlaar een nieuwe kunstgalerij. Op zoek naar een oude naam ging de schilder raad vragen bij de zusters van Mariendaal. Het resultaat werd het « Kasteeltje de Bellegome ». Jammer genoeg steunt deze naam op een verkeerde grafie bij Ferraris.
Het bedoelde kasteeltje draagt verschillende benamingen. 1. Kasteel van Overlaar: 1849 Château d’Overlaer, ABu detailplan 17; 1952 Kasteel van Overlaar, AW blad 3. De benaming is jong en verwijst naar de gehuchtnaam Overlaar. 2. Klein Kasteel, in Franse vorm opgetekend in de Atlas der Buurtwegen (onder nr. 69): vers le Petit Château d’Overlaer. 3. Kasteel van Bellekom.
De laatste benaming is de interessantste. We ontmoeten de naam in een kaartenboek van de Parkabdij, in 1655: t’casteelken van Bullekom, k. Park TB f.86v. Latere vormen zijn: 1719 vijffthien dachmaelen by het Casteel van Bellicum, SR 18 f.1; 1756 vers le chateau de belicom, k. Naveau i f.18; 1777 Cha(te)au de Bellegome, k. Ferraris. De genoemde zusters bezitten een kopie van de Ferrariskaart, die heden trouwens ook als verkleinde uitgave bij het Gemeentekrediet verkrijgbaar is. Het is bekend, dat op deze kaarten heel wat verkeerde schrijfwijzen voorkomen. We citeren onder meer dicht bij huis Roumersum voor Rommersom, en Grunde voor de bekende gehuchtnaam Grimde.
De grafie « de Bellegome » staat bij de afkorting Cha(te)au, zodat de in de Franse benaming een voorzetsel is en niet het Nederlandse lidwoord de. Bovendien is de spelling Bellegome totaal afwijkend van andere overgeleverde vormen.
Het bekende Kasteeltje van Bellekom met zijn verdwenen molen was in 1690 eigendom van Lambert de Pas, opvolger van meier De Pas (Alpaidis 28). Het ontleende zijn naam aan de wijk Bellekom, waarvan we heel wat oude vormen bezitten. We maken hieruit een keuze: 1321 de bollekeem, RA p. 2; 1336 Jo(hannes) de buellekeem, RA p. 36; 1340 Renerus de bullekeem, ap(u)d bullekeem, LM 9c v° en 51d-1 1441 te bollekeem wert, KAB 2312 f.91 v; 1582 by bullecom, SG 4240 f.21; 1646-7 van beulcom naer oirbeeck, RA f.93; 1667-8 bij bulleckom, RA f.159; 1702-3 bij bullecom, RA f.68v; 1719 den Heere van Bellicum, SR 18 f.1; 1756 moulin de belicom, k. Naveau f.13; 1787-8 bij bellecom, RA f.84; 1971 Bellekom, k. NGI, enz.
Bellegome is derhalve een unieke en afwijkende schrijfwijze. De gverbeeldt gewoon een Franse g zoals in gant, garpon, enz., en staat in de plaats van een verkeerd gehoorde Nederlandse k. De uitgang -kom is trouwens in Oost-Brabant heel gewoon. We denken bv. aan Binkom, Bevekom, Miskom, en vele andere. Deze uitgang wijst op een normale evolutie van het element heem, zoals uit de oudere vormen duidelijk blijkt. Bellekom is te vergelijken met Bölinghoven bij Bensberg, in 1054 geschreven Budelinchoue, of met Bollinghausen bij Wermelskirchen, in 1353 Bollenchusen, uit ouder Bodiling-huson (Kaufmann, 1968, 67).
Het eerste lid bevat de persoonsnaam Bo(l)lo verkort uit Bod-ilo, ofwel Bu(l)lo, verkort uit Bud-ilo. De vleinaam werd dan verlengd met de genitief meervoud inga + haima. Bellekom behoort dan tot de groep die men gemakshalve « ingahem-namen » noemt. De betekenis is duidelijk: « de woning van de lieden van Bollo of Bullo ».
Door verscherping ging g in inga over in k, zodat we de ontwikkeling als volgt kunnen beschrijven: Budelinga haima > Budelincheem > Bullencheem > Bullenkeem > Bullekeem. Door ontronding verandert u in e in de 18de eeuw en ontstaat Bellekom.
Dr. P. Kempeneers.