Tot in 1992 stond op de hoek van de Waaiberg en de Kabbeekstraat het friethuis Iris. Links hiervan vonden we enkele jaren geleden een hoekhuis dat werd afgebroken voor de verbreding van de Waaiberg.

In het begin van de 17de eeuw vormde dit huis nog een geheel met het latere friethuis en ook met het grote pand ernaast. Gedurende korte tijd hoorde het toe aan Mathijs de Muntere, die in de Gilainstraat nog andere bezittingen had. In 1640 was de grootgrondbezitter Peter Vander Meren de eigenaar van het hele blok, maar op 19 december van gemeld jaar verkocht hij het (dubbele) hoekhuis aan Merten Robeets, die ik ook geschreven vind als Robiets. Het pand bestond toen uit een huis en hof, gelegen op de hoek van de Waaibergstraat. In de tweede helft van de 17de eeuw was het hoekhuis al gesplitst. De eigenaars waren toen Jan van Bel “uxoris nomine”, dus in naam van zijn vrouw, en Jan Robiets, waarschijnlijk een zoon van Merten Robiets. Het stadscijnsboek zegt trouwens uitdrukkelijk dat de genoemde personen het huis bezaten Jeder voor de hellicht mits nu sijn twee huijsen. Daarna ontbreken mij nog veel gegevens, maar in 1796 vernemen we weer dat het hoekhuis toebehoort aan de erfgenamen Immens, namelijk Persoens en Terlaken. Voor 1800 wordt “citoyen” Meijers uit Tongeren als de bezitter aangegeven. Hierboven staat voor het Franse jaar 11 (dit is 1802) opnieuw de reeds gemelde Persoens, die in de Leuvensestraat woonde. Hij wordt opgevolgd door de bakker Henri Cluts, ook geschreven Cloots, die voorkomt tot na 1837. In 1860 is bakker Jean Wittevrouw de nieuwe eigenaar. Het hoekhuis was derhalve jarenlang een bakkerij.

De bakkerij grensde aan twee zijden aan een groot pand. In 1826 bestond het uit een huis van 5 a 70 ca en een tuin van 11 a 20 ca. Het grensde tegelijk aan de Gilainstraat en aan de Waaiberg. De noordelijke perceelsgrens werd gevormd door de Gaze. Het bedoelde huis heette in de 17de eeuw de Kroon. Peter Vander Meren was in 1640 de eigenaar van de Kroon, toen hij de hoek verkocht aan Merten Robeets. Waarschijnlijk werd het huis verkocht aan Jacques Coenen. Deze komt zeker als eigenaar voor in 1668. Van Jacques ging de Kroon over naar zijn erfgenaam Otto Coenen. Zo lees ik in een cijnsboek van 1689 onder nummer 162: Otto Coenen van sijnen huijse ghenoempt de croone ghelegen Jn die cabbeeckstraete, grenzend van achter aan die gaese. In het stadscijnsboek (SH 10) onder hetzelfde nummer staat de naam van het huis niet vermeld. Het cijnsboek van 1689 is trouwens de enige plaats waar ik de benaming heb gevonden.

Daarna raken we elk spoor bijster. Wel schreef de stadssecretaris de Wouters d’Oplinter rond 1780 af en toe een persoonlijke aanvulling in het cijnsboek SH 10. Zo lezen we onder nummer 162 de vermelding Sieur La min. De aanvullingen van de secretaris zijn dikwijls onbetrouwbaar. Maar in dit geval is de vermelding correct. Op 9 oktober 1775 verkochten Joannes Merckx en Elisabeth van Aerschot hun huijs met appendentien ende dependentien van dien ende schoonen Hoff daer aen annex aan Leonardus Peeters en zijn huisvrouw. Het verkochte huis is H 131, nu de krantenwinkel Van A tot Z, Gilainstraat 33. Als reengenoot vinden we in gemeld jaar Sieur Laminne en sieur Halle. Zo weten we dat Laminne in 1775 de eigenaar was van de Kroon. Laminne werd opgevolgd door de handelaar F. Gericoskij, die voorkomt tussen 1796 en 1800. Na hem komt mijnheer Legrand, een ontvanger van domeinen. Van 1826 tot na 1837 is de nieuwe eigenaar Louis Vinckenbosch die er een stokerij in installeerde. Hij wordt opgevolgd in het bezit van de Kroon door notaris Pierre Louis Vinckenbosch. Het huis is dan wel vergroot met de tuinen achter de twee volgende huizen. In de 20ste eeuw zal de Kroon weer kleiner worden. Aan de noordzijde, meer bepaald aan de overzijde van de Gaze, grensde de Kroon aan het huis en de hof van Peeter Clauwens, die werd opgevolgd door Hendrick Alaerts en later door de weduwe Wilmaerts. Op de gronden van dit huis en hof staat nu het hoofdgebouw van de Katholieke Normaalschool. De Gaze loopt onder het gebouw door. De school nam echter ook de tuin van de Kroon in om er een speelplaats van te maken. Het resterende deel was tijdens de wereldoorlog in de volksmond bekend als het Goed van Halflants. Aan de straatkant stond de vervallen Kroon met als opschrift “Katholieke Vrouwenwerken”. In 1992 werd dit gebouw, samen met de frituur, afgebroken door de n.v. Tiboma voor het bouwen van een appartementsgebouw, bestaande uit 17 woningen met een totale oppervlakte van 3527M². Dit gebouw heeft nu het huisnummer 35. Sedert 1996 is de winkelruimte op de hoek ingenomen door een apotheek. Het nieuwe complex kreeg van de aandeelhouders de benaming Residentie Asgard, zo genoemd naar de woonplaats der Germaanse Asen.

Dr. P. Kempeneers.