In Glabbeek is het wel algemeen bekend dat het echtpaar Gert Janssens-Cloots in de oude pastorie woont, gelegen op de Dries op 325 meter ten oosten van de kerk. Gert is de federatiecoördinator van de sector Glabbeek. Ik kwam bij Gert terecht, omdat ik de tekst onderaan de sacramentstoren in de kerk van Zuurbemde correct wou lezen. Over dit pronkstuk is al veel geschreven. De tekst onderaan in gotische letters komt echter in veel variaties voor. Het gaat vooral om 2 tekortkomingen: het niet onderkennen van nasaliseringstekens en van Middelnederlandse buigingsvormen.
Wie voldoende oud schrift kan lezen, weet dat een nasaliseringsteken, dus een streepje of een soort tilde (zoals in het Spaans) boven een letter, diende om een m of n aan te duiden. “Come” met een streepje boven de e betekent dus dat men “comen” moet lezen. In de “sacramentstekst” staan 3 nasaliseringstekens. Een u met een kapje erboven, dus ú, was tot in de 19de eeuw een aanduiding dat deze u als een v moest worden gelezen. Steúen is te lezen als Steven. Ten slotte doen Middelnederlandse buigingsvormen voor de moderne leek als een meervoudsvorm aan: “kercken” is geen meervoud, maar een verbogen enkelvoudsvorm, nu geschreven en uitgesproken als “kerk”.
Vooraan in de tekst staat de datum 1555. In Romeinse cijfers staat er eerst xv, dit is 15. Maar als “superschrift” staat er ook een c. We zien dus: xvc. De letter c is de afkorting van centum: honderd. We lezen dus 1500. Hiernaast staat nog lv, dit is 55. Gert was zo vriendelijk om van de tekst 3 foto’s te nemen en deze door te mailen. De sacramentstekst luidt als volgt: A(nn)o xvc lv doen wert dit werck bestede door heyndrik va(n) halle ende steúen jordens die doen kerckmeesters ware(n) van deser kercke(n). In hedendaags Nederlands: In het jaar 1555 toen werd dit werk uitbesteed door Heyndrik van Halle en Steven Jordens die toen kerkmeesters waren van deze kerk.
Boven de deur van de pastorie staat ook een datum: Anno 1787. Op de sluitsteen staan 4 letters, die een afkorting voorstellen, maar die ik in geen enkele gedrukte bron correct heb zien staan: I: W: P: Æ:. De eerste 2 letters zijn de initiaten van de bouwer: Iosephus Waefelaerts. P betekent pastor en de ineengevlochten AE betekent AEdificabat (imperfectum) of AEdificavit (perfectum). Het geheel betekent dus: “Jozef Waefelaerts pastoor bouwde of heeft gebouwd” (onderverstaan: deze pastorie).
Jozef Waefelaerts werd op 12 juni 1786 aangesteld als pastoor van Glabbeek en Zuurbemde (Kerkarchief, nr. 23.172). Het was een zeer actief man, vermits hij al het volgende jaar een nieuwe pastorie liet bouwen. Hij schreef veel in het Latijn en had een grote intellectuele interesse. Zo schreef hij in het rekeningboek van de kerk (nr. 23.173) uit 1786 een hoop gegevens over geschiedenis. Hij beschreef onder meer over de aardbeving in de omgeving van Monteleone in Italië op 5 februari 1783 om 7 uur ’s avonds, met 26.750 doden!, noteerde lange lijsten met de namen van pausen en noemde alle gouverneurs in de Nederlanden over een periode van meer dan 250 jaar. Over de storm op 5 september 1783 schreef Waefelaerts in het Latijn: Anno 1783, die 5 7bris, tam horrenda suborta est tempestas, ut in solo pago de Bunsbeek ultra 1200 arbores partim sint ruptae, partim erutae (kerkarchief 23.172). In verstaanbaar Nederlands: In het jaar 1783, op 5 september, stak er zo’n vreselijke storm op, dat alleen al in Bunsbeek 1200 bomen, deels afgeknapt zijn en deels ontworteld.
In 1790 breidde Waefelaerts het grondgebied van de pastorie met een dagmaal of 1/4 bunder uit, wat 200 jaar later de mogelijkheid bood om parkeerplaatsen aan te leggen en de Glazuur te bouwen. Hierover schreef hij in het Nederlands: Dit Dagmael is nu gevoegt bij den grond der Pastorije, en hebbe gelaeten buijten de haege voor voedweg, en waterloop ses voeten, dewelcke deel maeken van dit dagmael. Soo nogtans, dat ik maer gelaeten hebbe vijf voeten, alwaer den waeterloop is ophoudende (nr. 23.172, 8). De actieve pastoor stierf op 5 mei 1791.
Dr. P. Kempeneers.