Volgens een bijschrift in 1596 is de kerk van Weerde (ten oosten van Aarschot) de oudste kerk van Brabant. Volgens de legende zonk de kerk in het moeras weg. Enkel op Kerstavond hoort men nog de klokken luiden. De dienst Monumenten en Landschappen wilde er, samen met de stad Aarschot, meer van weten. Met archiefwerk kon ik de plaats van de verdwenen kerk achterhalen.
Omdat in gedrukte teksten soms fouten voorkomen, heb ik de originele bronnen geraadpleegd. Een voorbeeld. In een artikel lees ik dat de kerk in 1580 gelegen was “in syne wallen ende grachten”. In werkelijkheid staat in het bewuste archiefstuk “in zyne vervallen grechten”. Deze tekst werpt dus een totaal ander licht op de omgeving van de kerk op het einde van de 16de eeuw.
De kerk van Weerde, toegewijd aan Sint-Lambrecht, stond achter het Hof van Schoonhoven, aan de zuidkant van de Weerdelaak. De kerk was vanuit Langdorp te bereiken via 2 bruggen: een “optrekkende brug” over de Demer en een “lange smalle brug” over de Weerdelaak. Tussen de 2 bruggen lag een dijk, in 1611 “den werde dijck” genoemd, die tot op de huidige kadasterkaart als een apart perceel zichtbaar is.
In 1630 was de kerk van Weerde al vanzelf ingestort. Niet lang daarna werden de laatste stenen weggehaald. Samen met de archivalische gegevens heb ik een aantal plattegronden met elkaar vergeleken om de verdwenen Sint-Lambrechtskerk te kunnen situeren.
Aan de Weerdelaak ligt de bakermat van Aarschot. Daarom is een onderzoek naar de kerk en de resten van de oudste menselijke aanwezigheid in dit gebied zeer interessant. Tijdens de eerste week van mei kon de dienst RAAP uit Nederland de kerk exact situeren. Ze was 7 meter breed en 10 meter lang. De oudste scherven dateren uit de 9de eeuw. In oktober 2006 zullen meer resultaten bekend zijn.
Dr. P. Kempeneers.
Update november 2006
In oktober is het RAAP-Rapport 1403 uit Amsterdam over de verdwenen kerksite van Weerde te Aarschot verschenen.
Dit is een archeologisch vooronderzoek dat het RAAP Archeologisch Adviesbureau heeft uitgevoerd in opdracht van de afdeling Monumenten en Landschappen van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en onder begeleiding van de stad Aarschot.
In het rapport wordt de bijdrage van dr. P. Kempeneers meermalen vermeld. Op basis van zijn bevindingen is de precieze locatie van de proefsleuven bepaald. De kerk bleek exact op de plaats te liggen die dr. Kempeneers had aangewezen. Zijn archiefonderzoek wordt beschreven als “van groot belang”.
Dr. E.Y. Kempeneers