Technische fiche

De Schepengriffies van Glabbeek nummer 782, bewaard in het Rijksarchief te Leuven, behandelen criminele feiten die zich in Glabbeek hebben afgespeeld tussen 1772 en 1782. Als voorbeeld heb ik zulk onderzoek of “informatie preparatoir” omgezet.
Op zondag 29 november 1772, na het Lof, gaan 2 inwoners uit Wever een pint pakken in de herberg van de weduwe van Hendrick Willems in Attenrode. In de kelderkamer wordt gedanst, maar niet voor lang. Geert Vicca en anderen uit Glabbeek verdrijven de dansers met stokslagen. In de volgende bundels van nummer 782 komt genoemde Geert Vicca nog verscheidene keren voor, onder meer voor slagen en verwondingen toegebracht aan inwoners van Zuurbemde. Voor Vicca en zijn kompaan Francis Fets was er voor buren uit Zuurbemde “geen bier in Glabbeek”. De feiten speelden zich af op 1 en 8 december 1772, voor de herberg van Michiel Guelinckx op de Dries.
In onderstaande tekst behoud ik de spelling van de tekst. Om de lange zinnen leesbaar te maken heb ik wel komma’s toegevoegd. De tekst geeft een goed idee van het sociale leven in het Hageland in de 18de eeuw.

Tekst

[p. 1] Informatien Preparatoir genomen ter instantie van Lambertus Draelants Drossaert der Baronnie van Attenrode ende Weveren desen 9 December 1772 coram Joanne Coeckelberghs et Petro Willems schepenen ende mij ondergeschreven secretaris.

[p. 2] Informatien praeparatoir genomen ter instantien van Lambertus Draelants, Drossart der Baronie van attenrode ende weveren, desen 9 xbris 1772, coram joanne coeckelberghs et petro willems schepenen ende mij ondergeschreven secretaris.

Comparuit Matthys van goedsenhove, innegesetenen van weveren, audt ontrent de 29 jaren, gedaeght per jacobus van Hellemont, geeedt door den schepenen willems ende geexamineert synde, heeft verclaert hoe dat hy op sondagh wesende den 29 9bris laestleden, comende uyt het huys van jan Beullekens, hy is gaen drincken ten huyse van de weduwe Hendrick willems tot Attenrode, alwaer onder andere persoonen waeren drinckende geeraerd vicca, jan swillen, Matthys Laeremans, Gilis Gulinckx, Peeter Beullekens, francis Stroobans, jacobus Serrée ende meer andere, ende naer aldaer ontrent eene ure gedroncken te hebben ende vermynende te dansen (1), heeft peeter Beullekens hem t’selven belet, ende hij deponent (2) het meysken latende gaen, heeft den voorschreven geeraerd vicca hem al vloekende toegesprongen ende naer hem met syne vuysten geslagen, ende hy deponent sigh ahterwaers (sic) retirerende om den slagh [p. 3] te ontcomen, hebben seffens 4 a 5 persoonen met hunne stocken op hem beginnen te slagen, waer door hy een gadt in syn hooft heeft ontfangen, door hetwelck hy veel bloedt heeft gestort, ende menighvuldige andere contutien (3) soo op syn lichaem als handen heeft gehadt, ende hy deponent, seffens eenen stock nemende uyt handen van eenen anderen der ommestaenders, ende den selven voor hem houdende, is alsoo uyt den gemelden huyse geraeckt, verclarende niet eenen der gemelde slagende persoonen gekent te hebben, ende dat door syne alteratie ende alsoo uyt den huyse synde ende weghloopende hebben eenige persoonen hem naergeloopen, van welcke hy maer gekent heeft geeraed vicca ende is alsoo gevlught int huys van Peeter van Hellemont om syne wonde aldaer laten te vermaeken et habita lectura persistit et signavit (4) ende is onderteeckent met het merck van Matthys van Goitsenhoven by forme van een cruysken verclaerende niet te connen schryven.

2. eodem comparuit joannes van de put, domestieck by den eerweerdighe Heere Pastor van weveren, audt ontrent de 33 jaren, gedaeght ende geeedt als den voorgaende ende geexamineert synde, heeft verclaert, hoe dat hy op sondagh wesende den 29 9bris laestleden, naer het eynde van het Lof van weveren [p. 4] is gaen drincken ten huyse van de weduwe hendrick willems tot Attenrode, alwaer hy onder andere gesien heeft geeraerd vicca, jan swillen, Matthys Laeremans, Peeter Beullekens ende meer andere, ende hoorende datter rusie was, is hy deponent uyt de gemelde Herberge gaen staen, om aldaer uyt de rusie te syn, dat hy aldaer nouwelyckx staende hem seffens ditto geeraerd vicca met synen (5) heeft toegebracht eenen slagh op syn hooft, seggende “gy syt mynen man”, van welcken slagh hy seffens ter aerde in onmaght is gevallen, ende aldus ter aerden liggende, heeft hy noch differente slaegen ontfangen op syn lichaem, ende eenighsins tot syn eygen komende, is opgestaen ende aldus staende ende rustende op synen stock, is andermael den voorschreven geeraerd vicca tot hem gekomen, ende naer hem deponent geslagen, dat hy seffens soo menighvuldige slaegen heeft ontfangen, dat hy andermael ter aerde in onmaght is gevallen, ende aldaer liggende syn hem noch differente slagen toegebracht syn heel lichaem door, sonder te weten van wie, ter oorsaecke hy buyten kennisse was, ende een weynigh andermael tot syn eygen komende, is met hulpe opgeraeckt, ende heeft hem alsoo geretireert tot in het weyken liggende [p. 5] achter het huys vande voorschreven weduwe hendrick willems, alwaer hy door peeter willems gelaeft is geweest met brandewyn ende door hem tot synen huyse geconduiseert et habita lectura persistit et signavit ende was onderteeckent joannes van de Put.

3. eodem comparuit paulus van Binckom, domestieck by den eerweerdighe Heere Pastor van gelabbeeck, audt ontrent de 36 jaeren, gedaeght geeedt als den voorgaende ende geexamineert synde, heeft verclaert, hoe dat hy deponent op sondagh den 29 9bris laestleden, naer het Lof van Gelabbeeck is gekomen binnen Attenrode ten huyse ende herberge van de weduwe Hendrick willems, alwaer hy onder andere heeft bevonden, geeraerd vicca, jacobus vicca, Peeter Beullekens, jan swillen, peeter neyns, wauter neyns, Reynier Gulinckx ende meer andere, ende naer aldaer wynigen tydt gedroncken te hebben heeft hy ten voorschreven huyse sien innekomen jan van de put, Matthys van goedsenhove, ende jan grootejans, ende naer met hun een weynigh geklapt (6) te hebben, is hy deponent op de keldercamer gegaen, alwaer eenige soo mans als vrouwe persoonen waeren paysibelyck (7) dansende, ende naer datter eenen dans geyndight was, heeft hy deponent sonder alvorens eenige rusien gehoort te hebben seffens op de voorschreven [p. 6] keldercamer sien slagen, sonder te weten door wie, ofte op wie, ter oorsaecke van de menighte van volck, ende hem selven hun van de camer retirerende heeft hy deponent gesien dat den voorschreven geeraerd vicca ende Matthys Laeremans met hunne stocken onophoudelyck waeren slagende op alle de persoonen hun retirerende uyt de voorschreven camer, ende dat soo lange tot dat sy eenen persoon aldaer bevonden hebben, behoudens den deponent ende noch eenen jongelinck, die hun in eenen hoeck hadden geretireert, waernaer de voorschreven twee slagende persoonen hun oock uyt de voorschreven camer geretireert hebben, ende syn te buyten gegaen alwaer hy deponent met stocken heeft hooren slagen sonder te weten wie, door dien hy deponent op de gemelde camer is gebleven, ende daernaer beneden te buyten komende is naer huys gegaen, hebbende jan swillen aen hem deponent eenige (8) naer de voorschreven rusien gesydt, dat hy maer eenen slagh met synen stock toegebracht heeft op de schouders van Matthys van goedsenhoven daer by voegende, “het spydt my dat ick hem niet beter getreft hebbe”, et habita lectura persistit et signavit ende was onderteeckent Paulus van Binckom.

[p. 7] 4. eodem comparuit joannes genou, audt ontrent 20 jaren, gedaeght geeedt ende geexamineert synde als de voorgaende, heeft verclaert, hoe dat hy op sondagh wesende den 29 9bris laestleden, is gegaen naer den middagh ontrent 3 uren naer den dorpe van attenrode ten huyse van de weduwe Hendrick willems om aldaer beneffens synen companion Wauter neyns te drincken ende gegaen synde op de kelderkamer, heeft hy aldaer gevonden veele soo mans als vrouwe persoonen aldaer dansende, waernaer hy deponent heeft gehoort eenige quaestie over het dansen ende daernaer eenige met stocken heeft sien slagen sonder te weten wie, ter oorsaecke van de menighte van’t volck ende alsoo tusschen de andere persoonen afgeraeckt synde, is hy deponent gegaen buyten de deure van den selven huyse, alwaer hy gesien heeft jan van de put, Matthys van goedsenhove ende Peeter Wierickx, waernaer hy oock heeft gesien uyt den selven huyse komen geeraerd vicca, jan swillen, beneffens verscheyde andere van Gelabbeeck ende daernaer in’t bogaerdeken van’t voorschreven huys, heeft [p. 8] sien slagen met stocken op den persoon van jan van de put welcken ter aerde was liggende, sonder te weten door wie, et habita lectura persistit et signavit ende was onderteeckent met de letters J.G.N.

5. eodem comparuit jacobus derese, aut ontrent 25 jaeren, woonende tot S. peeters vissenaken, gebortight van den dorpe van Attenrode, gedaeght ende geeedt als de voorgaende, welcken verclaert op den 29 9bris laesteleden tuschen den 3 a 4 uren naer middagh te syn geweest ten huyse van de weduwe hendrick willems om aldaer beneffens syne companions te gaen drincken, alwaer hy heeft gesien jan swillen, geerard vicca, jacobus vicca, Reynier Gulinckx met synen broeder, Matthys Laeremans, Peeter Beullekens, Peeter Neyns, ende meer andere, alle ingesetene van Gelabbeeck, van welcke hy heeft hooren seggen op de keldercamer, alwaer sy waeren dansende, dat den dans niet lanck en soude duren, waernaer hy deponent heeft gehoort, dat Geeraerd vicca was seggende aen Matthys van goedsenhove “ick sal uw op uw gesight slagen”, ende siende apparentie van rusie, is hy deponent van de selve camer geretireert [p. 9] tot buyten den selven huyse ende eenige rusie op de gemelde camer synde opgestaen, is het meestendeel der persoonen aldaer drinckende uytgeloopen, waernaer die voorschreven persoonen syn gegaen tot den persoon van jan vandeput, denwelcken sy heymelyck met stocken hebben afgeslagen, ende ter aerde liggende heeft gesien dat Matthys Laeremans op het lichaem van jan vandeput was slagende, ende eenigen tydt daernaer opstaende, heeft ditto geerard vicca andermael eenen slagh op het hooft toegebracht, dat hy wederom op de aerde is gevallen ende ten selven tyde heeft gesien, dat ditto vandeput menigvuldige slagen heeft bekomen, welck den deponent siende, syde, “gylieden doet als deugenieten, mits gylieden op eenen man alle syt slagende”, waerop ditto geeraerd vicca tot twee rysen toe was vragende oft hy wilde de partye nemen (9), waerop hy antwoorde dat hy met niemant affairens en hadde (10), uyt vreese van eensgelyckx slagen te krygen, hebbende daernaer gesien dat ditto vandeput hem geretireert heeft in het weyken gelegen ontrent de voorschreven herberge, ende dat den gemelden geerard vicca is geloopen tot over den stichel, schruewende, “hondtsvot, staet! gy moetter togh aen” (11), et habita lectura persistit et signavit ende was onderteeckent met het merck by forme van een cruysken.

[p. 10] 6. eodem comparuit nicolaes truyens, ingesetenen van Binckom, audt ontrent 30 jaeren, gedaeght ende geeedt als de voorgaende, welcken verclaert op sondagh wesende den 29 9bris laestleden naer middagh ontrent ten 4 uren te syn geweest ten huyse ende herberge van de weduwe hendrick willems om aldaer te gaen drincken, alwaer hy op de keldercamer heeft gehoort eenige apparentie van rusie, ende dat geerard vicca, Matthys Laeremans, peeter Beullekens ende noch andere, aen hem deponent onbekent, waeren seggende, dat sy malkanderen soude bystaen, waer op hy deponent sigh van de kamer retireerde, ende synde in de keuken heeft hy hooren schruwen ende slagen, waernaer hy deponent den selven huyse is uytgegaen, alwaer hy daernaer heeft gesien de voorschreven persoonen van Gelabbeeck, die gene seffens waeren loopende tot den persoon van jan vandeput ende op denselven met stocken syn geslagen soo danigh dat hy ter aerde is nedergevallen, onder welcke slagers hy deponent geene heeft gekent als geeraerd vicca, jan swillen, Matthys Laeremans, en peeter Beullekens, ende dat den voorschreven geerard vicca was naerloopende Matthys van goedsenhove, denwelcke was vlughtende naer het huys van jan kayberghs ofte peeter van hellemot, welcken hy deponent [p. 11] van eene blessure in de kop heeft sien vermaeken, et habita lectura persistit et signavit ende was onderteeckent Nicolaes Truyens. Leeger stont my present ende was onderteeckent P.J.S. Vouwé secretaris 1772.
Quod attestor, P.J.S.Vouwé secretaris 1772.

Noten:
(1) Vermynende: vermenende, de intentie hebbende om te dansen.
(2) Deponent: iemand die een verklaring aflegt.
(3) Contutien: lees “contusien”, kneuzingen.
(4) Na voorlezing houdt hij vol en heeft hij ondertekend.
(5) Synen: hier is een woord vergeten, waarschijnlijk “stock”.
(6) Geklapt: gesproken, gebabbeld.
(7) Paysibelyck: uit het Frans paisible, op vreedzame wijze.
(8) Eenige: hier is een woord vergeten, namelijk “tydt”.
(9) Partye nemen: of hij de kant van de geslagene wou kiezen.
(10) Geen affaire met iemand hebben: geen uitstaans hebben.
(11) Hondsvot, blijf staan, jij moet er toch aan!

Overgezet door dr. Paul T.C. Kempeneers op 13 oktober 2007.